اگر صاحب یک اسب هستید یا اطلاعاتی در رابطه با اسب‌ها دارید. احتمالاً با مفاهیم نعل و نعل بندی آشنا هستید؛ اما اگر اطلاعاتی در این زمینه ندارید، با ما همراه باشید. تابحال با خود فکر کرده اید که چرا به سم اسب نعل می زنند ؟ یا چرا اسب را نعل بندی کنیم ؟
براستی نعل اسب چه فایده ای دارد؟ آیا نعل بندی اسب یک کار اجباری است؟ تا پایان مقاله همراه ما باشید تا به پاسخ سوالات ذکر شده برسیم.
به‌طورکلی، نعل بندی یعنی اندازه نمودن و جفت کردن یک حلقه آهن به‌پای اسب. این کار مانع فرسایش بیش‌ازحد دیواره، کف سم، زخم سم و لنگش می‌شود.
نعل قطعه‌ای فلزی است که برای محافظت از سم اسب در مقابل سایش مورداستفاده قرار می‌گیرد و در قسمت کف سم میخ‌کوبی می‌شود.
نعل بندی حرفه‌ای تخصصی است و انجام آن توسط یک نعل‌بند متخصص صورت می‌گیرد. حرفه نعل بندی در بعضی کشورها مانند انگلستان چنان اهمیت دارد که تنها افراد متخصص و دارای مهارت مجاز به نعل بندی هستند.
نعل‌ها بسته به جنس مواد به‌کاررفته، سبک و دارای کیفیت‌های مختلفی هستند. نعل اسب معمولاً از فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود.
محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. ممکن است در ساخت آن‌ها از لاستیک، پلاستیک، منیزیم، تیتانیوم یا مس هم استفاده شود.
در ورزش‌های همانند چوگان، سوارکاری و پرش معمولاً از فولاد در ساخت نعل‌ها استفاده می‌شود. آیا سوارکاری تنها دلیلی برای سوال چرا سم اسب را نعل بندی کنیم ، هست؟
آنچه در ادامه می‌خوانید
اهمیت وجود نعل در سم اسب
ازآنجاکه نعل‌های آلومینیومی سبک هستند از این نعل‌ها در مسابقه‌های اسب‌دوانی استفاده می‌شود.
از دیرباز، به دلیل شرایط نامساعد که زمینه‌ساز آسیب، شکستگی یا سایش سم اسب‌ها بود انسان‌ها به فکر طراحی یک پوشش اضافی جهت حفاظت از سم اسب‌ها افتادند.
شواهد باستان‌شناسی حاکی از آن است که درگذشته ازآنجاکه آهن ارزشمند بوده و به‌منظور استفاده مجدد بازیافت می‌شده. این فرضیه را که نخستین نعل‌ها از جنس آهن بوده‌اند را رد می‌کند.
سم بعضی از اسب‌ها رشدی نابرابر دارد. ممکن است سم تعادل خود را از دست بدهد و درنتیجه حرکات نادرست اسب را به دنبال داشته باشد.
اگر به سم اسب‌ها رسیدگی نشود و سم خیلی بلند می‌شود. ممکن است بشکند و یا برای اسب دردناک باشد، دیگر نمی‌شود از اسب‌ها به‌عنوان سواری بهره برد.
در این شرایط نعل بندی اسب اهمیت پیدا می‌کند. اسب‌ها باید در فاصله حدود شش تا هشت هفته نعل بندی شوند و تعویض نعل صورت گیرد.
نعل‌بند متخصص باید هر شش تا هشت هفته سم اسب‌ها را بررسی کند. اسب‌هایی که مشکلاتی در سم دارند باید هر چهارتا پنج هفته توسط نعل‌بند متخصص کنترل شوند.
نعل‌بند باید توانایی و علم قیار و متعادل کردن سم‌ها را داشته باشد. باید به‌طور مداوم سم اسب‌ها را بررسی کند.
ساختار سم
سم اسب از سه قسمت دیواره، کف و قورباغه‌ای تشکیل‌شده است. این سه قسمت از جنس شاخی هستند و احساس ندارند.
تفاوت این سه قسمت در مقدار رطوبت آن‌ها است و دیواره کمترین میزان رطوبت را دارد. رشد سم از بالا به پایین است.
در دیواره‌ی سم لایه‌ای است که از تبخیر رطوبت سم جلوگیری می‌کند. در زیر لایه شاخیه است؛ بنابراین لایه بیرونی سم نباید زیاد آسیب و ضربه ببیند.
کف سم با سطح زمین کاملاً در ارتباط است؛ برخلاف باور عموم کمی انحنا و قوس دارد و تخت نیست.
این امر طبیعی باعث نوعی چسبندگی بین سم و زمین می‌شود. قورباغه‌ای سم در داخل و قسمت درونی کف سم سه عمل انجام می‌دهد:
- باعث عدم لیز خوردن اسب می‌شود.
- ضربه‌گیر است و فشار وارده به سم را تقسیم می‌کند.
- کار پمپاژ خون را بر عهده دارد. باید تا حدی با زمین تماس داشته باشد تا باعث جمع شدن و ترک خوردن سم نشود.
عوامل محرک صدمه به سم
سم اهمیت زیادی در اسب دارد. سم باید تمام وزن اسب را تحمل کند. عبارت “اگر سم نباشد، اسب هم نیست”. نشان‌دهنده‌ی این است که تا چه اندازه سلامتی و قدرت سم برای تندرستی اسب، مهم و حیاتی است.
سم اسب باید روزانه یا حداقل یک روز در میان با روغن‌های مخصوص یا روغن‌های دست‌ساز روغن‌کاری شود. عوامل محرک بر صدمه به سم عبارت‌اند از:
- عدم رسیدگی و زدن روغن سم به‌صورت مرتب به سم اسب
- محیط و رطوبت زیاد بستر و کف اصطبل و ماندن اسب به‌صورت شبانه در آن محیط که به‌راحتی سبب آسیب به دیواره و قورباغه‌ای می‌شود.
نکات مهم حفاظت از سم اسب
هرماه سم اسب یک سانت رشد دارد. به‌مرور نعل اسب شل شده و تکان خوردن نعل باعث آسیب داخلی به سم و ایجاد ترک‌های عمقی می‌شود.
باید حداقل ده دقیقه قبل از سوارکاری سم اسب و قورباغه‌ای کاملاً تمیز باشد و نیم ساعت بعد از سواری هم مجدداً تمیز شود.
در صورت مشاهده هرگونه لنگش در دست و پای اسب مربوط به دیواره سم و یا قورباغه‌ای، باید سریعاً نعل‌ها توسط یک فرد خبره یا نعل‌بند کشیده شود.
بعد توسط دامپزشک یا نعل‌بند حرفه‌ای بررسی شود. در صورت بروز هرگونه عفونت در قورباغه‌ای، این ناحیه باید با پودر سم شور یا سرم شستشوی یک لیتری که با پنج سی‌سی بتادین ترکیب‌شده است شستشو شود.
چه زمانی نعل بندی کنیم؟
بارزترین نشانه ضرورت قیار، بلند شدن طول دیواره سم است. اغلب پنجه بیشتر از پاشنه بلند می‌شود که ممکن است باعث ناخن بند کردن، گیرکردن و یا سرخوردن شود و به تاندون‌ها آسیب وارد شود.
اصولاً اسب‌ها نعل‌ها را می‌اندازند؛ اما اگر هنوز نعل بر کف سم است، دلایل و نشانه‌های زیادی برای مشاهده و جستجو وجود دارد.
به‌محض رشد سم و بلند شدن آن، به نظر می‌رسد که نعل از کف سم کمی جلوتر رفته و یا کمی پایین‌تر رفته و به سمت پاشنه کشیده شده است.
این حالت باعث فشار انتهای آهن نعل به فضای ما بین دیواره و بارهای سم می‌شود که زمینه‌ساز درد، خون‌مردگی و یا کبودی است.
- در اثر رشد دیواره سم به سمت پایین سم روی لبه‌های نعل می‌آید و پرچ‌های میخ روی دیواره باقی می‌ماند. بافت مرده‌ای که باید از سم خارج شود باعث شل شدن میخ‌ها می‌شود. در بعضی مواقع میخ می‌افتد و در انتها شل شدن میخ‌ها باعث شل شدن نعل می‌شود.
مراحل نعل بندی اسب
در این قسمت از مقاله چرا نعل بندی می‌کنیم به مراحل نعل بندی اسب می‌پردازیم. نعل بندی مراحلی دارد که به‌تفصیل هرکدام را تشریح می‌کنیم. با ما همراه باشید تا مرحله به مرحله نعل بندی اسب را فراگیرید.
معاینه ابتدایی سم
حال که سوال چرا نعل بندی کنیم را به تفصیل پاسخ دادیم باید بدانیم که قبل از نعل بندی اسب چه کارهایی را باید انجام دهیم.
قبل از نعل بندی از روش راه رفتن، شکل دست‌وپا، اندازه، قالب و وضعیت کلی سم‌ها معاینه دقیقی به عمل آورد تا بتوان نعل مناسبی برای اسب آماده کرد.
بازرسی راه رفتن اسب‌سواری
بعد از زين كردن اسب سواركار هميشه بايد به مدت بيست دقيقه بر او سوار شود. در حین سواری چگونگی حرکت سم‌ها و ارتباط آن‌ها را با خطوط شاقولی اندام‌های حرکتی مشاهده کنید.
مشاهده‌کننده بايد طوری قرار گيرد كه اسب در خطي مستقيم از جلوی او عبور كند. سر اسب بايد آزاد باشد و روی زمين مسطحی گام بردارد. مشاهده‌کننده باید بتواند به سؤالات مهم زیر پاسخ دهد:
آيا سم‌ها و دست‌وپاها در هنگام بلند شدن از زمين در امتداد خطوط شاقولی بدن حركت می‌کنند يا دارای حركات چرخشی جانبی هستند؟
می‌توان عمل بازرسی را از زوايای طرف راست اسب انجام داد. ارتباط موقعيت دست‌وپا را باهم از همان طرف در نظر گرفت و لحظه‌ای را که سم جلو از زمين بلند شده و سم عقب بر روی زمين قرار می‌گیرد مورد دقت قرارداد.
در این حالت بايد مشاهده كرد كه آيا سم جلو زماني كه از زمين بلند می‌شود قبل از آنكه سم عقب به زمين برسد به حد كافی با آن فاصله می‌گیرد یا خیر. چون ممكن است در غير اين صورت اسب تپق و یا کف بزند.
بايد مشاهده كرد كه آيا سم‌ها كاملاً از زمين بلند شده و يا بر روی زمين كشيده می‌شوند یا خیر.
شکل دست‌وپاها
هرگونه بی‌نظمی در ساختمان دست‌وپا موجب به هم خوردن نظم در راه رفتن اسب می‌شود.
بايد با طرح و پاسخ سؤالات زير از چگونگی وضعيت شكل دست‌وپا مطلع شد.
اگر مستقيماً از روبروی اسب به او نگاه كنيم، بايد دقت كرد كه آيا دست‌وپا و سم شاقول هستند؟
يا در مفصل بوله، اين خط به‌طرف داخل و يا خارج شكسته شده و موجب تغيير حالت پنجه سم شده و يا اينكه در مفصل خرگوشی هم اين خط به همين نحو انحراف پیداکرده است.
معاينه سم‌ها ازنظر جراحات و امراض احتمالی
در اين معاينه بايد فشردگی پستانك و پاشنه‌ها، تراز بودن سم و اندازه آن‌ها، مقدار سنج شاخی اضافی كه بايد برداشته شود.
بالاخره نعل قديمی را مورد دقت قرارداد. اين روش معاينه موجب می‌شود تا بتوان سم را کاملاً تنظيم و نعل مناسبي برای آن تهيه كرد.
برداشتن نعل قدیمی
اگر سم‌ها كاملاً سالم هستند می‌توان تمام نعل‌ها را دريك مرحله برداشت. ولي بايد در نظر داشت كه در بعضي بیماری‌های جعبه سم نمی‌توان اين كار را انجام داد.
عمل برداشتن نعل را بايد با مواظبت و بدون هیچ‌گونه اعمال زور صورت داد. براي خارج كردن میخ‌های قديمي بايد نوك آن را كه درروی جعبه سم پرچ کرده‌اند با دقت جدا و سپس به كشيدن ميخ اقدام كرد.
عدم توجه به اين امر موجب شكسته شدن جعبه شاخی و ترک سم می‌شود.
آماده کردن سم برای نعل بندی
ابتدا قسمت‌های شاخي كف، شيارهاي طرفين و همچنین اطراف جسم قورباغه را به‌دقت برمی‌داریم و سپس چنگال را به‌دقت ازنظر گندیدگی معاينه می‌کنیم.
عمل برداشتن نسوج مرده را از ناحيه پستانك یک‌طرف شروع كرده و به‌طرف پنجه پيش رفته و تا پستانك طرف مقابل پيش می‌رویم.
هنگامی‌که نسج شاخي مرده را برداشتيم و نسج تازه ظاهر شد، مقدار برداشت را معيار برداشت ديواره سم قرار می‌دهیم تا قسمت‌های حساس سم محافظت شوند.
به‌منظور حفظ قابليت كشش نسج شاخي زنده كف سم و چنگال و محافظت اين قسمت‌ها در مقابل ضربه، وجود يك پوشش از نسج مرده ضرورت كامل دارد. برداشت چنگال‌های سم موجب ضعف آن و بالاخره فشرده شدن پستانك و پاشنه‌های سم می‌شود.
- معاينه قسمت شاخی كف سم و زاویه‌ای كه بين چنگال و دیواره آن به وجود می‌آید ازنظر ميخچه ضرورت دارد. اين ناحيه معمولاً به‌عنوان ناحيه ميخچه معروف است.
- بايد نسج شاخي كف را در زاویه‌ای كه بين چنگال و دیواره به وجود می‌آید، به‌اندازه‌ای برداشت كه نعل با پاشنه تماس پيدا نكند.
- با استفاده ا ز نوك چاقوي نعل بندی بايد به‌دقت قسمت‌های پوسته پوسته شده در كف سم را برداشت.
- بايد قسمت‌هایی از نسج شاخي را كه در دیواره سم بیش‌ازحد رشد کرده‌اند برداشت.
تراز كردن با سوهان
عمل سوهان زدن را بايد ابتدا با دقت براي تراز كردن دیواره‌های كف سم شروع كرد. سپس قسمت پشتي يا عقبي پستانک‌ها را سوهان زد.
در صورت وجود نسج اضافي بايد قبل از سوهان زدن آن‌ها را برداشت. سپس سطح كف سم را براي نعل بندی سوهان زد.
تجربه نشان داده كه طرز گرفتن سوهان و سوهان زدن اهميت زيادي دارد. گاه افراد راست‌دست به علت عدم تسلط در سوهان زدن طرف چپ، باعث می‌شوند كه اين قسمت از سم هميشه ضخيم باقي می‌ماند.
معاينه مجدد برای تراز سم
به‌منظور اطمينان از تراز بودن سم بايد اسب را روی يك سطح كاملاً مسطح نگه داشت. خطوط شاقولی دست‌وپا و ارتباط آن‌ها را باهم كه حاكی از تقسيم مساوي وزن بدن به چهاردست‌وپا است را به روش زير در نظر گرفت.
درادامه مطلب چرا نعل بندی کنیم ، نکات مهم معاینه‌ی سم اسب را آورده‌ایم.
نکات مهم معاینه سم اسب
- از جلو، سم‌ها بايد ارتباطشان با ساق دست‌وپا، آن‌چنان باشد كه وزن بدن از طريق دست‌وپا به‌طور مساوي به روي سم‌ها پخش شود (سم در امتداد خط شاقولي دست‌وپا قرار داشته باشد.)
- شیب‌دار شدن ديواره سم از تاج مو به نوک‌پنجه در اثر شیب‌دارشان بخولق به و جود می‌آید. بنابراين بايد سم را از زمين بلند كرده و از پاشنه تا پنجه را در یک‌طرف كف سم مشاهده كرد. هرگونه بی‌نظمی را ازنظر دور نداشت و سپس همين عمل را در طرف مقابل انجام داد. در مرحله بعد هردو طرف را باهم مقايسه كرده و مشاهده كرد كه آيا در يك سطح قرار دارند يا نه. در يك سم تراز شده، خطي كه از وسط شاخ مو به نوک‌پنجه سم كشيده می‌شود بايستي در طرف راست‌خط شاقولي ستون دست‌وپا قرار گيرد.
- نعل را بايد متناسب با اندازه سم، وزن اسب و كار او انتخاب كرد.
- محيط طبيعي كف سم معمولاً از محيط قسمت بالائي يا به‌عبارت‌دیگر شاخ مو به مقدار قابل‌ملاحظه بيشتر است و سم قالبي مقعر دارد. نسج شاخي در دیواره سم در همه‌جا يكسان نيست و در پنجه ها ضخامت آن دو برابر قسمت پشتي پستانک‌ها است. اين اختلاف ضخامت در نسج شاخي ممكن است ناشي از طرز كار طبيعي قسمت‌های مختلف سم باشد
نکات مهم نعل بندی اسب
بعد از اینکه به سوال چرا نعل بندی کنیم ، پاسخ دادیم و مراحل نعل بندی را توضیح دادیم لازم است نکات بسیار مهم را بیان کنیم. تا پایان مقاله همراه ما باشید.
براي فروکردن میخ‌ها به ديواره سم بايد، حتی‌الامکان از لطمه زدن به نسج شاخي جلوگيري كرد.
اين عمل مستلزم حوصله و مهارت فراوان است و سلامت سم و نعل بندی مطمئن، بستگي به چگونگي بستن میخ‌ها دارد.
محل و مسير ورود ميخ در هنگام نعل بندی اهميت زيادي دارد. وقتي می‌توانیم بگوییم ميخي به‌طور صحيح واردشده است كه در قسمت شاخي در حد خارجي لبه خط سفيد عبور كرده و زاویه‌ای تشكيل دهد كه با زاويه ديواره خارجي سم با محل عبور ميخ منطبق باشد.
ارتفاع ديواره سم در محلي كه ميخ فرو می‌رود به موقعيت و تعداد سوراخ‌های میخ‌های قبلي، اندازه سم و وزن نعل بستگي دارد.
معمولاً فرورفتن تقريباً دو سانتی‌متر از ميخ براي نگه‌داشتن نعل كافي است به‌شرط آنكه سوراخي از ميخ قبلي در محل وجود نداشته باشد.
اگر سوراخ‌های ميخ قبلي وجود داشته باشد، میخ‌های جديد بايد در حدود يك سانتی‌متر در بالا و يا در عقب سوراخ‌های قبلي كوبيده شود.
تا هم نعل محكم باشد و هم به نسج شاخي لطمه‌ای وارد نشود. مسير دخول ميخ بايد با الياف شاخي موازي باشد به‌نحوی‌که عبور ميخ آن‌ها را پاره نكند و يا به هم‌فشار ندهد.
اهمیت میخ در نعل بندی اسب
اگر ضربات چكش در ابتداي فروکردن میخ‌ها ملايم باشد ميخ خودبه‌خود در مسير الياف شاخي فرو می‌رود.
بنابراين بايد تا وقتی‌که دوسوم ميخ خارج نشده ضربات چكش ملايم باشد. سپس با ضربات محكم و منقطع بقيه ميخ را كوبيد.
اريب بودن سر ميخ نيز براي همين منظور است و موجب می‌شود كه ميخ به‌سرعت داخل نسج شاخي شود.
بايد میخ‌ها را تا آنجا كه امكان دارد بانظم و ترتیب خاصي به نعل كوبيد. اگر برحسب اتفاق ميخ از مسير دلخواه عبور نكرد و به‌شرط آنكه در نسج سالم فرورفته باشد نبايد آن را كشيد و بهتر است آن را به حال خود باقي گذاشت.
برای اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی ساخت نعل اسب به مقاله‌ی زیر مراجعه کنید
کلام آخر
به پایان مقاله چرا نعل بندی کنیم رسیدیم. امیدوارم به‌طور کامل با نعل بندی آشنا و اطلاعات عمومی خود را افزایش داده باشید.
از اینکه با واسط کالا همراه بودید سپاسگزارم. شما می‌توانید برای خریدوفروش اسب به سایت واسط کالا مراجعه کنید و یا اپلیکیشن واسط کالا را نصب‌کرده و آگهی خود را به‌صورت رایگان در آن قرار دهید.
وبلاگ واسط کالا مطالب زیادی درباره‌ی اسب‌ها دارد و شما می‌توانید بامطالعه، اطلاعات بیشتری کسب کنید. با واسط کالا همراه باشید.
چرا اسب سر سم میزنه موقع راه رفتن .یورتمه و تاخت؟؟
سلام وقت بخیر
چند وقت هست که اینطور شده اسبتون؟
ممکنه ناشی از یه مشکل عصبی باشه
ممنون از اینکه مطالب وبلاگ واسط کالا رو دنبال می کنید
سلام،عالی بود ممنون.