اگر شما یا یکی از نزدیکانتان اسب داشته باشید، به‌احتمال‌زیاد با عبارت (کولیک اسب) به‌خوبی آشنا هستید. ازنظر بسیاری از صاحبان اسب، کولیک اسب یکی از وحشتناک‌ترین و دردناک‌ترین شرایطی است که اسب ممکن اسب تجربه کند و می‌تواند بر روی اسب تأثیرات بسیار بدی بگذارد. این بیماری علی‌رغم شیوع نسبتاً کم آن می‌تواند به‌طورجدی زندگی این حیوانات را تهدید کند! مطالعات نشان می‌دهد که سالانه ۴ تا ۱۰ درصد از اسب‌ها مبتلا به این بیماری می‌شوند. بااین‌حال، بعضی از انواع کولیک اسب از بقیه کولیک‌ها خطرناک‌ترند.
به‌احتمال‌زیاد شما اهمیت توجه به این بیماری در اسب و جدیت آن را متوجه شدید! اما جای هیچ نگرانی نیست! واسط کالا اینجاست تا در این مقاله به‌تمامی سؤالات احتمالی شما در رابطه با کولیک اسب پاسخ بدهد و به شما کمک کند تا بهتر بتوانید از این دوستان نجیب و دوست‌داشتنی خود مراقبت کنید؛ بنابراین با ما همراه باشید.
در این مقاله به موارد زیر می‌پردازیم
کولیک چیست؟
به دلیل غیرقابل‌پیش‌بینی بودن این بیماری، نگرانی‌های زیادی در رابطه با آن بین صاحبان اسب وجود دارد. در اصطلاح دامپزشکی کولیک به‌طور ساده به معنی درد شکمی است. بنابراین این بیماری نشان‌دهنده‌ی وجود یک مشکل دردناک در شکم اسب شماست. اسب‌ها دارای سیستم هضم منحصربه‌فرد و پیچیده‌ای هستند که در حفره شکمی آن معلق است و توسط اندام‌های دیگر احاطه‌شده است. به همین علت این طراحی ناخوشایند باعث شده است تا اسب مستعد به ابتلا به انواع مختلف کولیک اسب باشد؛ اما خوشبختانه بیش از ۸۰ درصد انواع کولیک به‌خوبی به درمان‌های خانگی پاسخ می‌دهند.
کولیک اسب چه علائمی دارد؟
«دکتر من فکر می‌کنم که اسب من کولیک دارد! باید چه‌کار کنم؟» این تماس تلفنی آشنایی است که بدون شک همه دامپزشکان اسب شنیده‌اند و تا زمانی که کار می‌کنند هم قرار است آن را بشنوند؛ زیرا همان‌طور که گفته شد کولیک اسب، بیماری شایعی است اما درعین‌حال می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد. حال سؤالی که پیش می‌آید این است که از کجا بفهمیم اسب ما به این بیماری مبتلا شده است؟ یا علائم کولیک اسب چیست؟ واسط کالا در این قسمت به این سؤال شما پاسخ می‌دهد. همچنین اگر می‌خواهید بدانید که برای مراقبت و نگهداری بهتر از اسب خود باید چه نکاتی را رعایت کنید پیشنهاد می‌کنم که حتماً مقالات مرتبط را در واسط کالا مطالعه کنید:
علائم
به‌طورکلی کولیک اسب ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- نگاه کردن مدام به اطراف
- گاز گرفتن یا لگدزدن به شکم و پهلوی خودشان
- دراز کشیدن یا غلت زدن
- دفع کود به میزان خیلی کم یا عدم دفع کود
- گلوله‌های مدفوع کوچک‌تر از حد طبیعی
- دفع کود خشک یا مخاطی (لزج)
- کم شدن اشتهای اسب: ممکن است نتواند تمام دانه تا یا یونجه تا را بخورد.
- تغییر در رفتار نوشیدن
- ضربان قلب بیش از ۴۵ تا ۵۰ ضربان در هر دقیقه
- لثه‌های چسبناک و کمرنگ
- غشاهای مخاطی بدون رنگ
- چرخش دم
- ممکن است اسب شما به‌طور مرتب دراز بکشد و دوباره بایستد
- به پشت خوابیدن
- با خشونت خود را زمین انداختن
- افزایش سرعت تنفس
- تعریق زیاد
چه عواملی باعث کولیک اسب می‌شود؟
اسب‌ها به دلایل بی‌شماری ممکن است دچار کولیک شوند به‌طوری‌که حتی با مراقبت‌های دامپزشکی هم ممکن است نتوان علت آن را تشخیص داد. لازم است یادآوری کنیم که کولیک اسب درواقع یک نشانه است نه یک بیماری! بنابراین چون این بیماری یک علامت از یک مشکل دیگر است، هیچ‌یک از روش‌های درمانی نمی‌توانند به‌طور مطمئن همه‌ی کولیک‌ها را درمان کنند. به‌طور مثال بعضی از کولیک‌ها تنها ممکن است (درد شکم) ناشی از تغییرات هوا و یا ناراحتی ذهنی باشند؛ اما کولیک‌هایی هستند که ممکن است دلایل جدی‌تر و خطرناک‌تری داشته باشند. در این قسمت از مقاله واسط کالا عوامل شایع کولیک اسب را برای شما بیان می‌کند. این عوامل شایع عبارت‌اند از:
- رژیم‌های غذایی با دانه‌های زیاد/ رژیم‌های غذایی کم علوفه
- غذای کپک‌زده / آلوده
- تغییرات ناگهانی در خوراک
- آلودگی انگلی
- کمبود آب که منجر به کولیک های ضربه‌ای می‌شود
- استفاده طولانی‌مدت از NSAIDS
- استرس و فشارهای روانی
- مشکلات دندانی
- تجمع شن و ماسه در روده‌ی بزرگ اسب که منجر به کولیک ماسه‌ای می‌شود
- اسب‌های بزرگ‌سال در پاسخ به تغییرات سریع فشار هوا ممکن است دچار کولیک اسپاسم شوند.
- بلعیدن اجسام خارجی همگی می‌توانند باعث کولیک اسب شوند.
آسیب انگلی
آسیب انگلی می‌تواند باعث ایجاد کولیک در اسب شود. علاوه بر اینکه آسیب انگلی می‌تواند به اسب آسیب بزند. آسیب انگلی ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارشی و روده‌ی اسب شود. انگل‌ها همچنین می‌توانند باعث مشکلات مداوم در روده‌ی اسب شوند به همین علت بسیار مهم است که با استفاده از یک برنامه منظم و مؤثر کرم زدایی، انگل‌های داخلی اسب را کنترل کرد.
سنگ کلیه هم ممکن است باعث بروز علائم کولیک شود. به‌طورکلی هر چیزی که بااندام‌های داخلی اسب برخورد کند ممکن است باعث ایجاد علائم کولیکی در اسب شود.
نوشیدن آب سرد
علاوه بر عواملی که در بالا ذکر کردیم، کولیک می‌تواند به دلیل خوردن بسیار سریع مقدار بسیار زیادی غذا، یا نوشیدن مقدار زیادی آب سرد باشد. به‌خصوص اگر اسب دارای EGUS باشد ممکن است بعد از خوردن یا نوشیدن زیاد دچار کولیک شود؛ بنابراین بسیار مهم است که هنگامی‌که در زمستان هوا سرد است، آب آشامیدنی سرد اسب را با یک سطل گرم شده یا گرم‌کن نگه‌دارید تا با سرما مخلوط شود. این کار باعث می‌شود که شوک سرما به شکم اسب وارد نشود. همچنین اگر اسب شما در زمستان آب بیشتری بنوشد، احتمال اینکه اسب دچار کولیک شود کاهش میابد.
انواع کولیک اسب
حال که با عوامل و نشانه‌های کولیک آشنا شدیم، وقت آن رسیده که به بررسی انواع کولیک اسب بپردازیم.
کولیک ناشی از انباشتگی (Impaction colic)
انباشتگی مواد غذایی هنگامی رخ می‌دهد که مواد خوراکی در بخشی از روده اسب (عموماً روده بزرگ) جمع می‌شوند و اسب نمی‌تواند به‌راحتی آن را از بین ببرد. درد شدید اسب در این نوع کولیک ناشی از کشیده شدن دیواره روده و انقباض شدید روده هنگام تلاش برای فشار دادن غذا به سمت روده است.
انباشتگی مواد غذایی ممکن است علل زیر را داشته باشد:
- غذای درشت و درست جویده نشده
- غذای خشک، مصرف آب کم، کم شدن آب بدن (dehydration)
- تحرک کم
کولیک گازی
کولیک گازی ممکن است هنگامی ایجاد شود که میکروب‌های روده بزرگ بیش‌ازحد گاز تولید کنند که این ممکن است به دلیل تغییرات رژیم غذایی یا خوراک‌های بسیار تخمیر شده باشد. این گاز دیواره روده را کشیده و دردی خفیف تا متوسط ایجاد می‌کند. بیشتر کولیک‌های گاز با درمان‌های جزئی از بین می‌روند؛ اما کولیک گاز ممکن است باعث شود روده بزرگ از مکان طبیعی خود خارج شود.
جابجایی روده بزرگ
روده بزرگ اسب گاهی از موقعیت خارج می‌شود. روده بزرگ ممکن است به سمت جلو چرخانده شود، روی کلیه قلاب شود یا حتی مانند سیم تلفن پیچ‌خورده باشد. این جابجایی اغلب منجر به انباشتگی و تجمع گاز می‌شود و می‌تواند باعث درد شدید یا طولانی‌مدت در اسب شود. پیچ‌خوردگی محکم روده بزرگ می‌تواند با توقف جریان خون و اکسیژن، به روده بزرگ اسب آسیب برساند یا از بین ببرد! پیچش‌های بزرگ روده بزرگ منجر به وارد شدن سموم به دیواره روده می‌شوند که این خود باعث درد و بیماری شدید در اسب می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع کولیک به جراحی فوری نیاز دارد.
خون‌رسانی ضعیف به روده
یکی از عوامل دیگری که ممکن است سبب کولیک اسب شود خون‌رسانی ضعیف به روده است. اسب‌های مسن ممکن است تومورهای چربی داشته باشند که می‌توانند در اطراف روده کوچک بپیچند و جریان خون را کاهش دهند. همچنین انگل‌ها ممکن است از طریق رگ‌های خونی حرکت کنند و باعث آسیب مستقیم به رگ‌ها و آسیب غیرمستقیم به روده شوند.
کولیک اسپاسمودیک (Spasmodic Colic)
کولیک اسپاسمودیک در اثر گرفتگی روده یا اسپاسم تا به وجود می‌آید. این نوع کولیک همچنان می‌تواند فعالیت بیش‌ازحد روده را نیز به دنبال داشته باشد.
درمان کولیک اسب
وضعیت تعیین‌کننده‌ی آن است که وقتی اسب خود را با علائم کولیک مشاهده کردید، چه‌کارهایی را انجام دهید. اگر اسب شما رفتار خشونت‌آمیزی از خود نشان می‌دهد لازم است سریعاً با دامپزشک خود تماس بگیرید. به دلیل اینکه رفتار خشونت‌آمیز معادل درد بزرگی است که معمولاً برابر با یک مورد جدی کولیک است. همه اسب‌ها علائم یکسانی از کولیک را نشان نمی‌دهند و برخی از اسب‌ها با یک مورد نسبتاً «خفیف» ممکن است کاملاً خشن شوند؛ اما اگر اسب علائم درد با شدت کمتری را از خود نشان دهند، می‌توانید قبل از تماس با دامپزشکتان چند دقیقه صبر کنید و رفتار و ظاهر اسب خود را بررسی کنید.
به‌طورکلی اگر اسب در اوایل کولیک است، پیاده‌روی می‌تواند تسکین‌دهنده‌ی درد باشد. پیاده‌روی از غلتیدن اسب جلوگیری می‌کند. غلت زدن ممکن است هم به شما و هم به اسبتان آسیب برساند؛ اما اگر اسبتان مرتباً غلت میزند بهتر است که او را در یک فضای باز نگهداری کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی نگهداری از اسب مقاله زیر را بخوانید.
در صورت امکان دمای بدن، نبض و میزان تنفس اسب را اندازه بگیرید. همچنین لازم است که توجه کنید که اشتهای اسب در چند روز گذشته به شکل بوده است. آیا مصرف آب اسب طبیعی بوده است؟ آیا لثه‌های او رنگ طبیعی دارند؟ (به یاد داشته باشید رنگ لثه می‌تواند تنوع زیادی داشته باشد) اما رنگ قرمز تیره یا بنفش برای لثه اسب خوب نیست. به این فکر کنید که آیا اسب در یک روز گذشته به مواد خوراکی غیرمعمول دسترسی داشته است و آیا دارویی تجویزشده است؟
درمان کولیک با کمک دامپزشک
پس‌ازآنکه وضعیت اسب را بررسی کردید، وقت آن است که با دامپزشک خود تماس بگیرید. تا زمانی که منتظر دامپزشک هستید لازم است کارهای زیر را انجام دهید:
- غذای اسب را از آن دور کنید تا از مشکلات بعدی جلوگیری کنید.
- تا زمانی که دامپزشک اسبتان را معاینه نکرده است از هیچ دارویی استفاده نکنید.
- در صورت امکان اطلاعات اسب خود را با دامپزشک خود در میان بگذارید. در این صورت دامپزشک می‌تواند شدت کولیک اسب را قبل از رسیدن تعیین کند.
- اگر می‌توانید، با اسب خود قدم بزنید. توجه کنید که راه رفتن باید باعث بهتر شدن حال اسب شود و هرگز تا زمانی که خودتان و اسبتان را خسته کنید، قدم نزنید.
پیشگیری از کولیک اسب
هر کولیک ویژگی‌های مخصوص به خودش را دارد. شما باید عوامل مؤثر در مراقبت، تغذیه و فعالیت اسب خود را متعادل کنید. برای تعیین بهترین برنامه برای اسب خود بهتر است با دامپزشک خود مشورت کنید. اسب‌ها مستعد کولیک هستند و بسیاری از انواع این بیماری قابل‌پیشگیری نیستند اما شما می‌توانید با انجام چند مرحله ساده مطمئن شوید که اسبتان کمترین ریسک ابتلا به کولیک را دارد. پیش از هر چیز، سعی کنید که یک صاحب فعال باشید. این اقدامات خطر ابتلا به کولیک را کاهش می‌دهد، اما تضمینی برای از پیشگیری قطعی از کولیک اسب نیست.
همیشه آب تازه و تمیز داشته باشید!
تحقیقات نشان می‌دهد که اسب‌هایی که به مدت یک یا دو ساعت بدون آب می‌مانند، ریسک بالاتری در ابتلا به این بیماری دارند. اسب‌ها به‌جای آبخوری‌های خودکار، ترجیح می‌دهند که خودشان آب بخورند. این ممکن است به‌این‌علت باشد که در این صورت اسب می‌تواند مقدار آب بیشتری با سرعت بیشتر بنوشند. هنگام طی کردن مسافت‌های طولانی لازم است توقف کنید تا اسبتان بتواند آب بخورد.
به‌هیچ‌وجه در زمین شنی به اسب یونجه ندهید!
غذا دادن در زمین‌های شنی به اسب می‌تواند باعث شود که اسب به‌اندازه‌ای شن بخورد که روده خود را اذیت کند. برای کاهش میزان شن و ماسه بلعیده‌شده می‌توانید از تخته‌های یونجه استفاده کنید.
کنترل و مراقبت نزدیک از اسب
اسب خود را تا آنجا که ممکن است از نزدیک کنترل و مراقبت کنید. اسب‌ها وقتی صاحب خودشان به آن‌ها رسیدگی می‌کند، در مقایسه با یک مدیر یا مربی، دو تا سه برابر کمتر دچار کولیک می‌شوند. اگر با «حالت عادی» اسب خود آشنا باشید، علائم جزئی یا تغییر در عادت اسبتان را سریع‌تر متوجه خواهید شد.
داشتن برنامه ورزشی و تغذیه‌ای مناسب
یک برنامه ورزشی ثابت داشته باشید! علاوه بر فواید بسیار زیادی که برای اسب دارد، ورزش باعث عملکرد صحیح روده اسب می‌شود.
همچنین برنامه‌ای منظم برای تغذیه اسب خود داشته باشید. اسب‌ها موجوداتی عادتی هستند و برای حفظ قوام دستگاه گوارش نیاز دارند که هرروز در یک‌زمان خاص تغذیه کنند. همچنین هرگونه تغییر رژیم غذایی اسب را به‌تدریج ایجاد کنید تا باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش بتوانند خود را با تغییرات رژیم جدید تطبیق دهند.
کلام آخر در مورد کولیک اسب
همان‌طور که متوجه شدید کولیک اسب نشانه‌ها و عوامل زیادی دارد و گاهی ممکن است بسیار برای اسب خطرناک باشد؛ بنابراین لازم است هرگونه تغییرات غیرعادی در اسب را به دامپزشک خود اطلاع بدهید و با مشورت دامپزشک این بیماری را درمان کنید. ما در واسط کالا سعی کردیم در این مقاله شمارا با کولیک اسب، علل و نشانه‌های آن آشنا کنیم. شما همچنین می‌توانید با مراجعه به وبلاگ واسط کالا مقالات مرتبط با اسب‌ها و سایر حیوانات را مطالعه کنید. همچنین اگر قصد خرید و یا فروش حیوانات خانگی یا وسایل دسته دوم خود رادارید، اپلیکیشن واسط کالا بهترین گزینه برای خریدوفروش اجناس شما با مناسب‌ترین قیمت‌ها است.
منابع: