سگ خراسانی

سگ خراسانی نامی است که ایرانی‌ها بر روی سگ افغان يا همان سگ تربتی که اصلاح نژاد شده است، گذاشته‌اند. نام‌های ديگر آن کوچی افغان، پشتون‌ها آن‌ها را غیلجک یا کوچی می‌نامند، سگ چوپان و يا سگ نگهبان گله افغان است. اين سگ نام کوچی را از مردم کوچی افغانستان گرفته است.

سگ کارگر

سگ خراسانی يک سگ مخصوص کار به‌ویژه برای عشاير است. اين نوع سگ به دنبال عشاير همه جا رفته و از کاروان‌ها و گله‌های گوسفند، بز، شتر و سایر حیوانات در برابر گرگ‌ها، ببرها و حتی سارقين محافظت می‌کند.

اين نژاد سگ گاهی اوقات فقط به‌عنوان نوعی از نژاد سگ چوپان آسیای مرکزی شناخته می‌شود و جایگاه آن هنوز به‌عنوان یک نژاد متمایز قابل‌بحث است. سگ خراسانی معمولاً راه‌راه‌های خاکستری و سیاه دارد.

تاريخچه

سگ خراسانی در زبان فارسی، سگ جنگی يا سگ تربتی نيز ناميده می‌شود و در فارسی پشتو اسپای جنگی و يا دکوچيانو اسپای به معنی سگ عشایر و سگ جنگنده ناميده می‌شود.

در اطراف قسمت‌های مرکزی و شمالی افغانستان و نيز استان خراسان یافت می‌شود. این سگ نگهبان گله دارای پیش‌زمینه ژنتیکی مشابه Ovtcharka آسیای مرکزی (CAO) است.

مشکلات سگ خراسانی

ازآنجاکه اين نژاد همراه با عشاير در مناطق دورافتاده و ناهموار زندگی می‌کند. به دليل دور ماندن از تکنيک‌های پرورش غربی، شناسایی سگی که نژاد کوچی داشته باشد، دشوار است.

جنگ و ناآرامی‌های عمومی در منطقه نيز مردم کوچی را تحت تأثیر قرار داده است، بسیاری از آن‌ها در اطراف شهرها ساکن شده‌اند و فرصت کافی برای تلاقی نژاد کوچی با سگ‌های دیگر به وجود آمده است.

در افغانستان هیچ ارگانی برای ثبت و اصلاح نژاد سگ وجود ندارد. همچنين برخی از سگ‌های کوچی به اروپا صادرشده‌اند.

ژن سگ خراسانی

نژاد سگ کوچی دارای یک استخر ژنی بسیار غنی است و سگ‌ها به‌خوبی با محیط‌های مختلف سازگار شده‌اند. اين موضوع می‌تواند باعث تغيير ژن از سگی به سگ ديگر شود.

به همین دلیل، اغلب برای یک فرد عادی سخت است که تشخیص دهد چه چیزی یک سگ را به یک سگ کوچی واقعی تبدیل می‌کند؟ یا اینکه واقعاً نژاد سگ خراسانی چیست؟

ظاهر سگ خراسانی

• به‌طورکلی، سگ خراسانی سگ‌هایی قدبلند و غول‌پیکر هستند. با موهايی کوتاه، متوسط یا بلند که توسط پوستی ضخیم محافظت می‌شود.
• قد آن‌ها متفاوت است و برای سگ‌های ماده از 23 تا 26 اینچ (58 تا 66 سانتی‌متر) است و قد در سگ‌های نر از 24 تا 29 اینچ (61 تا 74 سانتی‌متر) و حتی بیشتر می‌رسد.

• وزن آن‌ها برای سگ‌های ماده از 84 تا 120 پوند (38 تا 54 کیلوگرم) و برای سگ‌های نر از 88 تا 176 پوند (40 تا 80 کیلوگرم) و بیشتر است.
• به نظر می‌رسد که منظور از اصطلاح سگ‌های غور در متن قديمی که در ادامه آورده شده است، باید همين نژاد سگ کوچی يا سگ خراسانی باشد.

سگ خراسانی در تاريخ

در ثبت تواریخ سلجوقیان قرن یازدهم نوشته شده است: نژاد سگ‌های بسیار خوبی در غور وجود دارند که بسیار قدرتمند هستند و در قاب و قدرت هر یک از آن‌ها بر يک شیر منطبق‌اند.

پادشاه کوه فیروزه دو سگ غور داشت، یکی به نام اوو و دیگری به نام غزنی که آن‌ها را به جنگ وادار می‌کرد. روزهایی که سگ اوو شکست می‌خورد، او بسيار عصبانی می‌شد و در اطراف او بودن بسيار خطرناک می‌نمود.

ضرب‌المثل‌هایی در فرهنگ اسلامی به وجود آمد، مثلاً گفته می‌شد كه یك دانشمند قرون‌وسطایی گفته است كه ابن‌سینا نمی‌توانست با سگی از غور بجنگد.

نقص ژنتيکی

ساختار بدنی آن‌ها مانند مولوسر با انواع مختلف سبک‌تر و سنگین‌تر در وزن است. اکثریت آن‌ها عاری از نقص ژنتیکی مانند دیسپلازی مفصل ران هستند.

شکل سر یک سگ خراسانی می‌تواند از نوع گوه‌ای تا جمجمه‌ای از نوع آجری باشد. دم آن‌ها معمولاً به‌طور تقريبی به‌اندازه یک‌سوم طول بدن آن‌ها است و معمولاً مستقیم به بالا یا با زاویه کمی قرار دارد. به‌طور سنتی، گوش‌های آن‌ها تقریباً تا پايه بریده می‌شود.

خصوصیات ظاهری

سگ‌های کوچی سگ‌های قدبلندی هستند. خط پشتی مستقیمی دارند و معمولاً از نيمرخ به شکل مربعی نشان می‌دهند. گردن معمولاً بلند و ضخیم است و پوست اضافی زیادی از قاعده فک تا قفسه سینه آویزان است.

سر به‌صورت افقی یا با زاویه کمی به سمت پایین حمل می‌شود، درحالی‌که چشم‌ها مستقیم به جلو خیره شده‌اند. پوزه خشک و عضلانی است.

ساير ویژگی‌های ظاهری

بدن سگ‌های خراسانی اغلب با لکه‌های تیره پوشیده شده است اما معمولاً اين لکه‌ها با پوششی از موها پوشيده شده و ديده نمی‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند قسمت داخلی دهان، پل بینی و شکم را نیز بپوشانند.

رنگ مويی که بدن سگ را پوشانده، در انواع مختلفی وجود دارد و برای تعیین نژاد یا نوع سگ خراسانی اهمیتی ندارد. طول و ساختار مو به دليل تنوع زياد، اهميت چندانی ندارد.

غالباً، نواری از موهای بلند و تر، کل طول خط پشتی را می‌پوشاند، درحالی‌که ناحیه گردن با موهايی ضخیم، ليز و همچنین موهایی که کمی بلندتر از بقیه موهای بدن است، پوشیده شده است.

دندان‌های سگ خراسانی

اندازه دندان‌ها از کوچک در بعضی از سگ‌های ماده تا خیلی بزرگ در نرها، با دندان‌های نیش بیشتر از 1¼ اينچ است. شکل دندان‌ها می‌تواند قلابی با پایه ضخیم‌تر باشد که سر آن به سمت داخل دهان است یا می‌تواند صاف مانند دندان‌های گرگ باشد.

انواع سگ خراسانی

سگ‌های خراسانی يا کوچی را تقریباً می‌توان به سه نوع تقسیم کرد: نوع کوهستانی، استپی و نوع کویری.

سگ خراسانی کوهی

سگ‌های نوع کوهی گونه‌ای بااستخوان‌های قوی و محکم و نيز پوستی ضخيم با موهايی بلند و پرپشت هستند که برای زندگی در مناطق کوهستانی رشته پامیر مناسب است. آن‌ها معمولاً در ارتفاعات بالاتر، جایی که رطوبت بیشتر و دمای هوا بسيار خنک‌تر است، یافت می‌شوند.

سگ خراسانی استپی

ساختار سگ‌های استپی بسیار سبک‌تر و دارای موهای متوسط تا بلند است. سگ‌های استپی در انواع مختلفی هستند که نسبت به نوع کوهی سریع‌تر و چابک‌ترند.

سگ خراسانی کويری

سگ‌های نوع کویر گونه‌ای هستند که اغلب در مناطق دشتی بزرگ صحرا یافت می‌شوند که اين مناطق دارای پوشش گیاهی کمتر و آب‌وهوای گرم‌تری است.

قد آن‌ها متوسط است و مويی که روی بدن آن‌ها را پوشانده کوتاه تا متوسط است اما پوست زير اين موها بسيار ضخيم است که محافظ خوبی در شب‌های کويری و ماه‌های سرد سال است.

اين نوع از انواع سگ خراسانی، می‌تواند ویژگی‌های هر دو نوع دیگر را داشته باشد، به‌خصوص هنگامی‌که صحبت از ساختار سر می‌شود.

طبقه‌بندی ديگر سگ خراسانی

روش دیگر برای طبقه‌بندی سگ کوچی می‌تواند به‌صورت دو نوع شیر (Djence Sheri) یا نوع ببر (Djence Palangi) باشد.

این تقسیم‌بندی بیشتر در مورد سگ‌های نوع کویری اعمال می‌شود، اما مهم است که به خاطر داشته باشید که هر یک از انواع سگ در مناطق مختلف کوه، استپ يا کوير می‌تواند ویژگی‌های موجود در انواع دیگر را نیز نشان دهد.

سگ خراسانی شير

سگ‌های از نوع شیر دارای بدنی سنگین‌تر، سرهای بزرگ‌تر و سینه‌های عمیق‌تری هستند. پوشش مويی بدن آن‌ها معمولاً ضخیم‌تر است و دارای قدی متوسط و سری بزرگ‌تر از نوع ببر هستند.

سگ خراسانی ببر

سگ‌های نوع ببر بیشتر دارای ظاهری ورزشکاری هستند، سینه‌هایی بلند و عمیق، سر آجری یا گوه‌ای دارند و پوشش مويی بدن آن‌ها کوتاه‌تر است. سگ‌های استپی بیشتر از اين نوع هستند.

تفاوت‌ها و شباهت‌های دو نوع شير و ببر

تفاوت این دو را از نحوه حرکت آن‌ها می‌توان فهمید. سگ‌های نوع شیر درحرکت باشکوه‌ترند، آن‌ها به لطف بالا نگه داشتن سر هنگام راه رفتن بسیار مغرور به نظر می‌رسند.

سگ‌های نوع ببر جنب‌وجوش بیشتری مانند جنب‌وجوشی که گربه‌ها دارند را نشان می‌دهند. سر معمولاً هم سطح بدن است و هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن پنجه‌های جلویی به سمت داخل می‌چرخند.

هر دو نوع فوق‌العاده چابک هستند و هنگام دویدن یا حمله سرعت سرسام‌آور و فوق‌العاده‌ای دارند.

کاربردها

در طول تاریخ، مردم کوچی به سگ‌های خود احتیاج داشتند تا در مراقبت از دام و وسایل خود به آن‌ها کمک کنند. از آنجائی که اين سگ‌ها بسيار باهوش و قابل‌اعتماد هستند، عشاير از آن‌ها برای محافظت از اردوگاه‌ها و کاروان‌ها در کوچ‌های فصلی استفاده می‌کردند.

عشاير نه‌تنها برای مقابله با خطرات بلکه برای توانايی باورنکردنی سگ‌های خراسانی به سازگاری در انواع شرايط سخت محيطی، از اين نوع نژاد استفاده می‌کردند.

تحمل شرایط سخت

کوچی‌های عشاير از کوه‌ها، از بین بیابان‌ها، در سرما و گرمای سهمگین عبور می‌کردند و حتی ممکن بود در عبور از اين راه‌ها شرايطی به وجود بيايد که برای روزهای متوالی غذا يا حتی آبی نداشته باشند.

آن‌ها در اين سفرهای طاقت‌فرسا به سگ‌هایی نیاز داشتند که در انواع شرایط سخت زنده بمانند و هنوز هم بتوانند وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند، بدون اینکه مانع پیشرفت کاروان شوند.

آن‌ها اغلب وقت و انرژی اضافی برای تغذیه و مراقبت از سگ‌های خود نداشتند. عشاير نمی‌توانستند وقتی سگ خراسانی بيمار می‌شود، منتظر آن بمانند تا بهبود يابند.

پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله زیر را از دست ندهید:

تغذیه سگ

خصوصيات اخلاقی سگ خراسانی

کوچی‌ها به سگ‌هایی نیاز داشتند که خشن باشند و از استقامت، شجاعت و قدرت بی‌نظیری برخوردار باشند، اما درعین‌حال بسیار باهوش، قابل‌اعتماد و مستقل باشند. آن‌ها به سگ‌هایی نیاز داشتند که بتوانند بدون هیچ‌گونه راهنمایی یا آموزش خاصی فعالیت و کار کنند.

سگ مغرور

نژاد سگ خراسانی را می‌توان با عناوينی مانند سگ‌هایی باشخصیت تزلزل‌ناپذیر، مغرور و بااحساس شدید مالکیت، محافظ قلمرو، سرسخت و دارای استقامت، داشتن قدرت و چابکی بی‌نظیر توصیف کرد.

همه این ویژگی‌ها آن‌ها را قادر می‌سازد تا از هر چیزی مانند قلمرو و پهنه تحت سيطره خود در برابر همه شکارچيان و مهاجمان دفاع کنند.

پیوند عاطفی عمیق

آن‌ها همچنین می‌توانند بسیار دوستانه و مهربان باشند و تمایل دارند با افراد وابسته به خود پیوندهای عاطفی عمیقی برقرار کنند.

آن‌ها مستعد تجاوز به سگ‌های دیگر و اغلب انسان‌هایی هستند که به قلمرو آن‌ها تجاوز می‌کنند (این می‌تواند شامل کارگران پست، تعمیرکاران شرکت خدمات عمومی، پرسنل اورژانس و حتی دوستان و اعضای خانواده‌ای باشد که قبلاً با آن‌ها آشنا نشده‌اند) و قلمرو آن‌ها می‌تواند بسیار فراتر از خانه و حیاط خانه گسترش یابد.

نارضايتی سگ خراسانی

این نژاد در بیان احساسات خود نیز بسیار پر سروصدا است. سگ‌های کوچی غالباً غرغر می‌کنند تا لذت یا نارضایتی خود را نشان دهند که ممکن است به غلط توسط بسیاری از افراد، به ویژه کودکان، به‌عنوان نشانه‌ای از پرخاشگری، تصور شود و منجر به واکنش‌های ناخواسته و خطرناک از طرف آن‌ها شود.

این بدان معنا نیست که نژاد سگ خراسانی کاملاً غیرقابل‌کنترل است. اما این بدان معناست که برای حفظ ایمنی و حفظ سلامتی و روحیه سگ‌های کوچی و صاحبان آن‌ها، این سگ‌ها خواستار توجه ویژه صاحبان خود هستند که باید در مورد این نژاد خاص و به‌طورکلی رفتار حیوانات متخصص باشيد و يا با متخصص مربوط به آن مشورت کنيد.

تاریخ نژاد

موقعیت جغرافیایی به توسعه انواع مختلف سگ کوچی کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در مناطق کوهستانی، سگ‌هایی با پوشش سنگین‌تر و استخوان‌بندی بزرگ ترجیح داده می‌شوند و زنده می‌مانند، درحالی‌که در یک محیط بیابانی، ساختاری سبک‌تر و چابک‌تر، مطلوب‌تر است.

انتخاب طبیعی به دلیل شرایط محیطی و همچنین ترجیحات انسانی رخ داده است. در طول قرن‌ها، نژادهایی که با شرايط منطقه‌ای و جغرافيايی محل زندگی خود سازگاری پیداکرده و در آنجا مانده‌اند با نام‌های منطقه محل زندگی خود شناخته می‌شوند و به نام محل ناميده می‌شوند مانند سگ خراسانی يا تربتی.

سگ کانگال در ترکیه، سگ چوپان قفقازی در منطقه قفقاز و بسیاری از نژادهای دیگر مانند نژادهای بزرگ چوپان اروپا، همه از این گروه سگ‌ها هستند.

استاندارد نژاد سگ خراسانی

Ovtcharka آسیای مرکزی، یا “CAO” که توسط پرورش‌دهندگان روسی ايجاد شده است. هدف از ايجاد آن اين است که می‌خواهند گروه بسیار متنوعی از سگ‌های آسیای مرکزی که استانداردهای ويژه نژاد خودشان را دارند، طبقه‌بندی کنند. اين شرايط به شما اجازه می‌دهد که سگ‌های خود را در صورت داشتن استانداردهای نژاد ثبت و درجه‌بندی کنيد.

نوع نژاد سگ خراسانی غالباً به‌صورت نوعی تنومند، سر سنگین‌تر و یکدست‌تر ظاهر می‌شود. رنگ آن‌ها اغلب سفيد است. در نوع پوشش مويی دارای تنوع کمتر و عموماً دارای موهای کوتاه است. بدن آن‌ها نسبت به سگ‌های کوچک بومی بسيار بزرگ‌تر است.

فنوتيپ سگ خراسانی

سگ‌های خراسانی در همان زمان فنوتیپ اساسی خود را تغییر نداده‌اند. اغلب به نظر می‌رسد از نظر رنگ، نوع سر، توده بدن و نوع پوشش متنوع باشند.

سگ‌های کوچی برای انجام وظایف خود نیاز به همکاری با صاحبان خود دارند. در غیر این صورت، ممکن است که آن‌ها احساس ناامیدی و عدم درک هدف خود را از راه‌هایی انجام دهند که برای صاحبان آن‌ها و سایر افراد جامعه قابل‌قبول نباشد. آن‌ها هنوز هم یک نژاد بسیار بدوی هستند. سگ کوچی غریزه‌های طبیعی محافظتی دارد.

اصلاح نژاد سگ خراسانی در ايران

مجموعه‌ای با نام کوير در ايران وجود دارد که به اصلاح نژاد سگ کوچی يا افغان پرداخته است. به‌این‌ترتیب سگی با استانداردهای بهتری از اين نژاد توليد کرده است.

دامپزشک اين مجموعه به بعضی از سؤالات کاربران در رابطه با سگ خراسانی و نگهداری از آن پاسخ داده است:

واکسيناسيون

در بحث واکسیناسیون همواره در قدم اول انتخاب يک واکسن سالم است و مهم‌تر از آن سرد ماندن آن به‌اندازه کافی است، به‌طوری‌که يخ نزند و همچنين گرم نشود که در نهايت سالم به دست صاحب سگ برسد. واکسن سگ خراسانی بايد در سنين 45، 75 و 105 روزگی و بعد از آن 6 ماهگی توسط دامپزشک متخصص زده شود.

سالی یک‌بار نيز برای يادآوری بايد زده شود. همچنين می‌توان از واکسن‌های مخصوص توله‌سگ‌های کوچک‌تر از 45 روز، با عنوان واکسن پاپی استفاده کرد. بايد يادآوری کرد که واکسن پيشگيری از بيماری است و نه درمان آن.

پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله زیر را از دست ندهید:

بهداشت سگ

تغذيه

در تغذیه‌ی توله‌ها که سؤال اکثريت کاربران است بايد گفت عاملی که باعث درشت شدن و رشد سگ‌ها می‌شود در درجه اول نسل و نژاد سگ و اصيل بودن پدر و مادر اوست.

به اين معنی که نمی‌توان يک سگ معمولی را با تغذيه درشت کرد. پس اگر می‌خواهید سگ خراسانی درشتی داشته باشيد، بايد ژنتيک و نسل آن را مدنظر داشته باشيد.

در قدم بعدی بايد تا 45 روزگی از شیر مادر به‌عنوان غذای اصلی استفاده کنید. در کنار شیر مادر و تا 45 روزگی به‌عنوان غذای اصلی می‌توانید از استارترهای مخصوص سگ و غذای خشک استفاده کنید.

از 45 روزگی به بعد هم می‌توانید کم‌کم از اسکلت پخته‌شده، گوشت پخته‌شده، نان و شیر و نواله که شامل آرد جو و شير است، استفاده نمایید.

موارد احتياط تغذیه‌ای

مراقب باشید که هیچ‌وقت گوشت و شیر را باهم به توله‌ها ندهيد، چون باعث شل شدن معده و اسهال و از دست دادن آب بدن می‌شود. سعی کنید غذای توله‌ها به‌صورت 4 يا 5 وعده در روز باشد و به سگ‌های بالغ یک یا دو وعده در روز غذا دهيد و پس از پایان خوردن، غذای اضافه از جلو حیوان برداشته شود.

اگر تغذيه توله‌سگ خراسانی را رعايت کنيد خيلی سريع می‌توانيد آن را به وزن موردنظر خود برسانيد.

پيشگيری از بيماری

مانند ديگر حيوانات، سگ نيز امکان ابتلا به انواع بیماری‌های مختلف را دارد. در قدم اول بايد سيستم ايمنی بدن سگ خراسانی خود را قوی نگه‌دارید. می‌توانید با رعايت نکاتی که در ادامه آورده می‌شود، احتمال بيمار شدن سگ را به حداقل برسانيد.

• نگهداری در مکان مناسب
• تغذيه صحيح
• برنامه واکسيناسيون مناسب
• رعايت اصول قرنطينه

بيماری سگ خراسانی

از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی در سگ‌ها می‌توان به پاروا ویروس و دیستمپر اشاره کرد. اگر علائم هر نوع بيماری در سگ بروز کرد حتماً بايد به دامپزشک مراجعه کرد؛ و بهترين درمان مسلماً پيشگيری و زدن به‌موقع واکسن‌ها هست.

کلام آخر

به پايان مقاله سگ خراسانی رسيديم. اميدوارم اطلاعات کافی در مورد اين نژاد را به دست آورده باشيد. می‌توانید برای خریدوفروش سگ موردنظر خود به وب‌سایت واسط کالا مراجعه کنيد و يا اپليکيشن واسط کالا را دانلود کرده و آگهی موردنظر خود را در آن جستجو کنيد.

مقالات مرتبط:

راهنمای خرید سگ نگهبان

سگ قفقازی

ژرمن شپرد

سگ ژرمن اشپیتز

منبع
en.wikipedia.org