بدون شک یکی از حیوانات موردعلاقه اکثر افراد اسب است. این حیوانات نجیب از هزاران سال پیش همراه همیشگی انسان‌ها محسوب می‌شوند. علاوه بر آشنایی با انواع نژاد اسب، اندام شناسی اسب از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله با ما همراه باشید تا اندام های مختلف اسب را بررسی کنیم.
سينه
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
سينه را مي‌توان به سه قسمت تقسيم كرده و هر قسمت را جداگانه بررسي كنيم. اين عضو از ديدگاه‌هاي زير قابل‌مطالعه است:
- طول شانه از انتهاي بالايي استخوان كتف تا نوك شانه اندازه گرفته مي‌شود. اگر شانه دراز باشد معمولاً سينه هم بلند است. همچنین اگرعضلاني باشد براي اسب‌دوانی مناسب است. درازي شانه درصورتی‌که از طول بازو بكاهد، اسب را معيوب مي‌كند.
- امتداد شانه‌‌ی اسب‌سواری بايد مورب و از بالا به پايين قرار گرفته و از عقب به جلو متمايل باشد. اين صفت در صورتي كه با بلند بودن شانه توأم باشد، نشانه دونده و متحرك بودن اسب است. همچنین موجب آساني حرکت و افزایش سرعت اسب مي‌شود.
- شانه نبايد خيلي جلو باشد كه در اين صورت جدوگاه که در زير زين تحت فشار قرار گرفته زخمي مي‌شود.
به علاوه اگر شانه خيلي جلو باشد آن اسب سرعت مناسبی نخواهد داشت. عضلات شانه اسب بايد به اندازه كافي رشد كرده باشند. به طور كلي شانه بايد طويل و قوي باشد و آزادانه حركت كند. بازو ما بين شانه و ساعد قرار می‌گیرد و قاعده آن را استخوان بازو و عضلات محاط بر آن تشكيل مي‌دهند. استخوان بازو از بالا به استخوان كتف متصل شده، نوك شانه را از خارج تشكيل مي‌دهد. استخوان بازو از پايين به استخوان ساعد متصل می‌شود و مفصل آرنج را به وجود مي‌آورد.
سم
در این قسمت از اندام شناسی اسب به سم می‌پردازیم. سم بند سوم انگشت يعني آخرين ناحيه دست‌ها يا پاهاي جلويياسب است. ازآنجاکه سم‌ها بسيار آسيب‌پذير هستند هر اسب سواري بايد ساختمان داخلی و خارجی و نگهداري از آن را دانسته و به كار بگیرد.
پیشنهاد می‌کنم مقاله بیماری‌های حرکتی اسب را مطالعه کنید.
قسمت مياني يا كمر
یکی دیگر از قسمت‌های مهمی که باید در اندام شناسی اسب به آن بپردازیم، کمر اسب است. اين قسمت از: پشت، كمر، آبگاه، تنگ‌گاه، دنده و سينه تشکیل شده است. اين ناحيه به‌منزله پل يا طاقي است كه وزن را تحمل مي‌كند. کمر اسب بايد محكم و قوي باشد و خط فرضي روي آن افقي با تمايلي جزئي از عقب به جلو قابل‌رؤیت باشد. فقط دراين‌حالت حركت اسب نرم و آسان است.
فراموش نکنید كه تمايل خط مورداشاره نبايد از حد طبيعي بيشتر باشد. پشت ممكن است برجسته باشد كه در اين حال اسب را ماهی‌پشت يا كمر قاطري نامند. اين نوع پشت فوق‌العاده قوي است، ولي ازآنجاکه نمي‌تواند نشست سوار را تحمل كند براي سواري مناسب نبوده بهتر است براي باربري از آن استفاده شود.
نافگاه
اين اندام اسب از جلو به قسمت پشت اسب، از عقب به كفل‌ها و از طرفين به پهلوها محدود مي‌شود. نافگاه بايد كوتاه، پهن و مستقيم بوده و خط اتصال آن با كفل و پشت نامحسوس باشد. عضلات اين ناحيه هم بايد قوي و محكم باشند. مهم‌ترین عارضه اين ناحيه حساسيت فوق‌العاده كمر است. گاهي ممکن است اسب دچار عارضه زين زدگي مي‌شود.
آبگاه
آبگاه در اندام شناسی اسب اهمیت خاصی دارد. آبگاه يا پهلو در طرفين نافگاه، عقب دنده‌ها و جلوي گوه‌ها واقع است. آبگاه متناسب بايد كوچك و پُر باشد. حركات اين ناحيه در حال قدم و يورتمه و چهارنعل بايد توجه كامل سوار را به خود جلب كند. با تمركز روي حركت‌هاي آبگاه مي‌توان به وجود يا عدم وجود بيماري يلپيك پي برد. اگر دستگاه تنفس اسب سالم باشد، حركات اين اندام اسب آرام، متناوب و مرتب است.
اگر اين ناحيه دچار عارضه‌اي شده باشد او مجبور است براي تنفس از عضلات ديگر هم كمك بگيرد. درنتیجه حركت اسب سريع و نامنظم شده و هنگام خروج هوا از ريه‌ها انقباض عضلات و حركت ناگهاني اين ناحيه به‌خوبی مشهود است.
سه ناحيه پشت، كمر و آبگاه را قسمت فوقاني يا خط فوقاني هم مي‌نامند. درصورتی‌که تنگ‌گاه، دنده‌ها، سينه و شكم، قسمت تحتاني يا خط تحتاني ناميده مي‌شوند. اين ناحيه بايستي اندكي فرورفتگی داشته باشد تا این‌که تنگ به‌خوبی در محل خود جا بگيرد.
هر چه طول دنده‌ها بيشتر و فاصله آن‌ها در دو طرف با يكديگر زيادتر باشد اسب قدرت تنفسي بيشتري دارد. قبلاً هم گفتيم كه سينه اسب بايد عريض، طويل، كشيده، يعني بیضی‌شکل باشد. اگر شكم زياد بزرگ باشد اسب را شكم افتاده يا شكم گاوي نامند كه بيشتر اسب‌هاي پرخور به اين شكل هستند. اسبي كه همواره كاه مي‌خورد پس از مدتي شكم مي‌اندازد. كوچكي و كشيده شدن شكم هم دليل بر بيماري جهاز گوارش و يا سوءتغذیه است.
قسمت عقب يا خلفي
اين قسمت متشکل از كفل، گوه، دم، سرين، ران، ساق و مفصل خرگوشي است. سم كفل از جلو به نافگاه، از عقب به دم و از طرفين به تهيگاه و ران‌ها محدود است. كفل بايد كشيده، پهن و عضلاني باشد. اسبي كه كفل كشيده دارد براي سواري مناسب است. كفل بايد نسبتاً مايل بوده و اين امتداد هر چه به خط افقي نزديك‌تر باشد اسب براي مسابقه‌هاي سرعت مناسب‌تر است.
كفل(کپل)
در این قسمت از اندام شناسی اسب به معرفی کفل می‌پردازیم. كفل افتاده كفلي است كه بیش‌ازحد به طرفين افتاده باشد. اين نوع كفل بدمنظر و براي دوهاي سرعت نامناسب است. درصورتی‌که عضلات كفل زياده از حد رشد كرده و در قسمت بالا شكلي ناوداني تشكيل دهند، آن را كفل مضاعف گويند. اين نوع كفل مخصوص اسب‌هاي باركش است. كوچك شدن يكي از كفل‌ها دليل بر بيماري است كه اغلب وجود اوفه يا بيماري ديگري در مفصل خرگوشي را ثابت مي‌كند.
دم
چنانچه دم از بالاي كفل شروع‌شده باشد، گويند اتصال دم به كفل خوب است و چنانچه پايين باشد اتصال آن را بد مي‌گويند. موهاي دم‌اسب‌های اصيل خيلي نرم و برعكس در نژادهاي معمولي زبر و خشن است. دم‌اسب ممكن است به یک‌طرف مايل شود. در اين حال آن را دم‌كج گويند.
مهم‌ترین و خطرناك‌ترين بيماري دم جرب و جراحات ناشي از سايش قشقون است. در صورت ابتلا اسب به بيماري جرب بايد فوراً او را از ساير اسب‌ها جدا و محل او را با دقت ضدعفوني كرد. اگر جراحات در اثر سايش قشقون باشد درمان چندان مشكل نيست.
سرین
سرین یکی دیگر از اندام های مهم در اندام شناسی اسب است. سرين در زير كفل و در عقب ران واقع‌شده و برجستگي قسمت فوقاني آن را زاويه سرين گويند. سرين بايد پهنا و بلنداي مناسب داشته و عضلاني باشد.
ران
ران داراي دو سطح خارجي و داخلي است كه سطح داخلي آن را شلوار اسب هم مي‌گويند. ران بايد در سمت خارج قطور، در سمت داخل مدور، صاف و داراي عضلات قوي و محكم باشد. ران نسبتاً طويل براي سرعت هم مناسب است.
ساق اسب
در این بخش از اندام شناسی اسب به ساق اسب می‌پردازیم. استخوان‌هاي ساق قاعده آن را تشكيل داده است و ساق از بالا به ران و از پايين به مفصل خرگوشي محدودشده است. نيم‌رخ اين عضو بايد عريض، طويل و داراي عضلات قوي و محكم باشد. ساق كوتاه و عضلاني از خصايص اسب‌هاي باركش است.
استخوان در اين ناحيه كاملاً زیرپوست قرارگرفته و هرگونه ضربه شديد آن را مي‌شكند. در گذشته اسبي را كه استخوان ساقش شكسته بود اعدام مي‌كردند ولي امروزه در بعضي از كشورها آن را معالجه مي‌كنند.
نامتناسب بودن اندام های اسب
آشنایی با مشکلات و ناهنجاری‌ها در اندام شناسی اسب اهمیت خاصی دارند. امروزه اسب‌هایی که دارای مشکلاتی در اندام هستند به‌ندرت برای فروش به‌عنوان اسب ورزشی ارائه می‌شوند. اگر این عدم تناسب فقط مربوط به ضعف دست‌وپاها و مفاصل باشد، با مراقبت و پیگیری می‌توان آن‌ها را پرورش داد. البته گفتن این مطلب بسیار ساده و عمل آن بسیار مشکل است!
اگر قصد پرورش اسب را دارید، مقاله نکات پرورش اسب را مطالعه کنید.
نامتناسب بودن گردن
امروزه این اسب‌ها کمتر برای فروش ارائه می‌شوند. اگر علاوه برنامتناسب بودن گردن فک پایین هم سنگین و بزرگ باشد، احتمال درمان کردن چنین اسبی خیلی ضعیف است. بعضی از اشکالات گردن مثل شکستگی از مهره سوم ناشی از دست‌های خشن سوارکار است.
اسب‌هایی که دارای گردن قوی مانندی هستند معمولاً برقرار تماس با دهان آن‌ها مشکل است. برای تربیت این‌گونه اسب‌ها باید تلاشی مضاعف داشت و برنامه آموزشی طولانی‌مدت و سخت از جهت سوارکار، برای آن‌ها در نظر گرفت.
گردن گوزنی
عضلات زیرین این نوع گردن بسیار بزرگ هستند. برای اسبی این‌چنین کشیدن گردن بسیار مشکل است. باید عضلات زیرین گردن را آب کرده و عضلات بالائی را پرورش دهیم. می‌توان اسب را با بغل‌بندهایی که پایین‌تر بسته‌شده‌اند و یا تعلیمی ثابت که سر او را پایین نگه می‌دارد سوار شد. این‌گونه اسب‌ها کمر منقبض دارند. کار روی کاوالتی و پرش‌های ژیمناستیکی برای نرم کردن کمر آن‌ها بسیار مفید است.
کمر نامتناسب
کمر یکی از اندام های مهم اسب است. اسب‌هایی که کمر آن‌ها بلند است معمولاً مناسب سوارکاری هستند. اگر عضلات کمر آن‌ها بین جدوگاه و تهیگاه به‌خوبی پرورانده شده باشند، مشکلی برای کار نخواهند داشت. به‌هرحال اگر کمر آن‌قدر بلند باشد که پاها نتوانند خود را به مرکز ثقل برسانند، طول گام‌ها کوتاه شده و این‌گونه اسب‌ها برای درساژ مناسب نیستند، ولی برای پرش و سه‌روزه مناسب‌ترند.
کمر کوتاه
کمر کوتاه نیازمند گردن بلند است تا به آن کمک کند. اگر طول گردن اسب بلند نباشد در عمل مشکل است که بتوان پاهای اسب را به زیر کشید. این‌گونه اسب‌ها مناسب سوارکاری نیستند. اسب‌های کمر کوتاه فقط زمانی به حداکثر توان ورزشی می‌رسند که سوارکار توجه خاصی به تمرین‌های به جلو و پایین کشنده کند و دست‌های بسیار نرمی داشته باشد.
کپل‌های افتاد( بُز کپل)
زاویه مفاصل خرگوشی این‌گونه اسب‌ها حاده است و نمی‌توان آن‌ها را آن‌قدر پرورش داد که قوی شوند و نهایت فعالیت را داشته باشند. آن‌ها مناسب پرش اسب نیستند و برای درساژ هم باید بااحتیاط به‌طرف آن‌ها رفت. این‌چنین اسب‌هایی، پاهای خود را به‌راحتی به زیر می‌کشند ولی فشار مضاعفی روی کمر خود وارد می‌کنند که مشکل‌زاست. آن‌ها را همواره باید باقدرت و حداقل تجمع به جلو حرکت داد.
نقص در پاها
آموزش این اسب‌ها محتاطانه است. سوارکار باید چگونگی کار با این اسب‌ها را دقیقاً برنامه‌ریزی کرده باشد. تجربه نشان داده که با اسب مفصل گاوی می‌توان بیشتر کارکرد، چراکه فرسایش این نوع مفاصل کمتر از بقیه مفاصل خرگوشی هستند.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم تمامی نکاتی که باید در رابطه با اندام های مختلف و اندام شناسی اسب بدانید را برای شما بیان کنیم. شما می‌توانید با مراجعه به وبلاگ واسط کالا مقالات مرتبط با این حیوانات دوست‌داشتنی را مطالعه کنید. همچنین می‌توانید با دانلود اپلیکیشن واسط کالا اسب و یا سایر حیوانات خانگی خود و یا اجناس دست‌دوم خود را با نازل‌ترین قیمت‌ها خریدوفروش کنید!
منابع:
mdpi.com
journals.plos.org
thesprucepets.com
خصوصیات اسب مناسب برای مسابقات زیبایی چی هست؟
سلام.اسب پرخون چیست؟به چه اسبی این نام رو میدن؟
گودی چشم اسب چه نام دارد؟