نگهداری خرگوش و مواردی را که باید در مورد آن بدانیم

خرگوش‌ها جزء پستانداران خونگرم با گوش‌های بلند، دم‌کوتاه و موهای نرم می‌باشند. خرگوش‌ اهلی (Oryctolagus Cuniculus) حیوانی از راسته‌ خرگوش‌ شکلان‌ (Lagomorpha) و خانواده‌ Leporidae است‌ و خاستگاه‌ ابتدائی آن‌ غرب‌ اروپا و شمال‌ غرب‌ آفریقا است. در حال‌ حاضر از نژادهای مختلف‌ آن‌ به‌ منظورهایی گوناگون‌ ازجمله‌ تولید پشم‌ و گوشت‌، انجام‌ تحقیقات بیولوژیکی‌ و به‌عنوان‌ حیوانات‌ خانگی استفاده‌ می‌شود. در این مطلب قصد داریم در مورد نگهداری خرگوش صحبت نماییم.

وزن آن‌ها بسته به نژادشان از ۱- ۷٫۵ کیلوگرم متغیر است. ما ۵۰ نژاد خرگوش داریم که کوچک‌ترین آن‌ها به‌اندازه یک خوکچه‌هندی و بزرگ‌ترین به‌اندازه یک سگ اسپانیل کوچک است. خرگوش‌ها فعال، بازیگوش و دست‌آموز هستند. تماشای آن‌ها سرگرمی جالبی است و اصولاً حیوان خانگی مناسبی است. ساکت است و به رسیدگی خیلی زیاد نیاز ندارد. خرگوش‌هایی که به‌خوبی دست‌آموز می‌شوند آرامند و از بودن در کنار انسان‌ها لذت می‌برند. می‌توان مانند گربه‌ها آن‌ها را برای دفع مدفوع آموزش داد.

نکاتی در مورد خرگوش

خرگوش‌ها به جویدن علاقه دارند و بهتر است که همیشه مقداری اشیاء جهت جویدن در اختیارشان قرارداد تا مانع از جویده شدن پرده‌ها، فرش و مبلمان شد. خرگوش‌ها اکثر ساعات روز را می‌خوابند و برخی نیز می‌توانند با چشم باز بخوابند. هنگامی‌که سرحال باشد می‌پرد، جفتک می‌اندازد و سرخود را تکان می‌دهد.

اگر احساس ناراحتی، ترس و خطر کند، پاهای عقبش را تپ تپ به زمین می‌کوبد. خرگوش‌های عقیم شده غالباً آرام‌تر می‌باشند. رفتار غیر تهاجمی و آرام‌ خرگوش‌ آن را به‌عنوان‌ یک‌ حیوان‌ خانگی ایده‌آل‌ مطرح‌ نموده‌ است‌. بااین‌وجود جهت نگهداری‌ مناسب‌ آن‌، آشنای‌ با خصوصیات‌ آناتومیکی، فیزیولوژیکی و رفتاری این‌ حیوان‌ ضروری است‌.

تغذیه یک مورد مهم در نگهداری خرگوش

یکی از موارد مهم در نگهداری خرگوش توجه به تغذیه‌ی آن است. در تغذیه خرگوش بالغ، علوفه خشک و سبزیجات تازه از اجزای اصلی رژیم غذایی (حدود ۷۰ در صد از حجم غذای روزانه) به‌حساب می‌آید. باید به‌صورت روزانه و تازه، بیشتر از هر نوع غذای دیگری در اختیار آن‌ها قرار گیرد. استفاده از یونجه می‌تواند گزینه خوبی باشد.

یونجه منبع غنی از فیبر است و مصرف آن برای تمام عمر خرگوش توصیه می‌شود که نه‌تنها بستر نرمی برای خرگوش به‌حساب می‌آید و بسیار ایده‌آل است، علاوه بر آن باعث می‌شود پای او خشک باقی بماند. خرگوش نیز درحالی‌که مشغول بازی و فعالیت روزانه‌اش هست به جویدن یونجه نیز تشویق می‌شود. برای تکمیل رژیم غذایی روزانه علاوه بر یونجه، از سبزی‌ها برگ سبز تیره مانند کاهو نیز می‌توانید استفاده کنید (‌توجه کنید که از دادن مواد غذایی حاوی قند زیاد مانند سیب زمینی به خرگوش‌ها اجتناب نمایید).

پلت های مخصوص خرگوش تنها باید در مقادیر بسیار محدود استفاده شود. در صورت استفاده از پلت، تنها نوع ساده آن را تهیه کنید و از خرید پلت های فانتزی که حاوی دانه‌ها، مغزها یا ذرت است در مقادیر زیاد خودداری کنید. این مواد در دراز مدت برای خرگوش بسیار خطرناک است. علاوه بر اینکه باعث چاقی می‌شود منجر به بروز پوکی استخوان، کمبود کلسیم و رشد بیش‌ازحد دندان‌ها نیز خواهد شد.

توجه به بهداشت و سلامتی در نگهداری خرگوش

مورد دیگری که باید در نگهداری خرگوش به آن دقت کرد بهداشت و سلامتی است. دندان‌های خرگوش دائماً و در تمام دوره زندگی رشد خواهد کرد. در طبیعت با جویدن علوفه خشک و سخت، دندان‌ها مرتب ساییده می‌شود، ولی در خرگوش‌هایی که حیوان خانگی به شمار می‌روند، برای جلوگیری از رشد بیش‌ازحد دندان‌ها، باید یک شاخه‌چوبی تازه یا اسباب‌بازی نرم برای جویدن در اختیارشان گذاشت.

تراشه‌های کاج و سرو برای استفاده خرگوش و پستانداران کوچک دیگر توصیه نمی‌شود. فنل استنشاقی (موادی است که باعث می‌شود کاج و سرو خوش‌بو شوند) می‌تواند منجر به تغییرات کبدی در خرگـوش شود. خاک رس نیز توصیه نمی‌شود، هم می‌تواند در دستگاه گوارش خرگوش تجمع کرده و مشکل ایجاد کند، هم اینکه گردوغبار ناشی از آن می‌تواند مشکلات تنفسی را تشدید کند.

برای تمام خرگوش‌ها‌، نازا سازی و عقیم کردن توصیه می‌شود. خرگوش‌ها می‌توانند هر ۳۰ روز زایمان کرده و در عرض چند دقیقه پس از زایمان دوباره باردار شود. نه‌تنها نازا سازی و اخته کردن از زایمان ناخواسته جلوگیری می‌کند، حتی خرگوش ماده را از سرطان رحم محافظت می‌کند (میزان ابتلا به سرطان رحم در خرگوش‌های ماده حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد است). با این عمل می‌توانیم بدون نگرانی خرگوش نر و ماده را (بدون دخالت هورمون‌هایشان) در کنار هم نگهداری کنیم.

نکته‌ای مهم

می‌توان به یک خرگوش آموزش داد که در ظرف مخصوص یا litter box ادرار کند. البته این کار چندان ساده نمی‌باشد و شما باید این آموزش را در چندین مرحله و با صبوری انجام دهید. از یک منطقه کوچک شروع کنید. مدام او را زیر نظر بگیرید تا ببینید که خرگوش می‌خواهد در کدام گوشه ادرار کند، کافی است روزنامه آغشته به ادرار را در محلی که می‌خواهید قرار دهید و پس از مدتی که عادت کرد ظرف مخصوص را در همان محل قرار دهید. بعضی از خرگوش‌ها در شروع یادگیری به چند ظرف نیاز دارند.

نگهداری خرگوش

جهت نگهداری خرگوش در منزل می‌بایست فضای موردنیاز آن را فراهم کنید. مطمئن باشید در مناطقی که خرگـوش شما بازی و فعالیت می‌کند محل امنی هم برای او و هم برای وسایل منزل باشد. همان‌طور که می‌دانید اکثر خرگوش‌ها جوندگان حیرت‌آوری هستند. آن‌ها سیم‌های برق، فرش و اشیاء دیگر را که به‌طورمعمول در هر خانه یافت می‌شوند را می‌جوند.

به همین منظور بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند خرگوش خود را در خارج از منزل نگه‌داری کنند که ممکن است خطرات زیادی ازجمله سرما‌زدگی، حمله حیوانات دیگر به آن‌ها‌، تابش مستقیم نور خورشید و گرمازدگی، خرگوش را تهدید کند. البته خرگوشی که داخل خانه زندگی می‌کند امنیت بیشتری داشته، سالم‌تر و شادتر خواهد بود. همچنین طول عمر بیشتری به نسبت خرگوشی که در محیط خارج از منزل زندگی می‌کند (به شرطی که تمام نکات لازم را رعایت کنید)، خواهد داشت. هرگز برای تنبیه کردن» و یا نظم و انضباط دادن به یک خرگـوش تلاش نکنید. بکار گرفتن این روش اغلب ترس را در خرگوش ایجاد می‌کند و می‌پندارد که با او وارد جنگ شده‌اید، حالت دفاعی به خود گرفته و شروع به گاز گرفتن می‌کند.

نکته

برای خرگوش‌ها به دامپزشکانی که در طب خرگوش مهارت دارند مراجعه نمایید. بسیاری از دامپزشکان، با گونه‌های دیگری از حیوانات خانگی سروکار دارند و ممکن است مهارت کافی و اطلاعات تخصصی، مخصوص آن حیوانات را داشته باشد اما در مورد خرگوش تجربه نداشته باشد. درنتیجه ممکن است داروهای نامناسب یا مضر برای خرگوش را تجویز کند. بی‌اشتهایی یا اسهال آبکی در خرگوش باید ازجمله موارد اورژانسی در نظر گرفته شود و می‌تواند خطرساز باشد. پس بلافاصله به دکتر مراجعه کرده تا حیوان از مراقبت‌های دامپزشکی برخوردار گردد.

ویژگی‌های‌ کالبدشناسی‌ و فیزیولوژیکی

مهم‌ترین‌ ویژگی آناتومیکی حیوان‌ در سر، گوش‌ها میباشند. بخش‌ خارجی گوش‌ها یعنی لاله‌ گوش خصوصیت‌ برجسته‌ این‌ حیوان‌ بوده‌ و علاوه‌ بر نقش‌ آن‌ در شنوایی، به‌ لحاظ وجود شبکه‌ وسیع‌ عروقی در زیرپوست این‌ ناحیه‌، تأثیر مهمی در تنظیم‌ حرارت‌ بدن‌ دارند. لاله‌های گوش‌ نرم‌ و بسیار حساس‌ میباشند و نباید از آن‌ها برای گرفتن‌ و مقید کردن‌ حیوان‌ استفاده‌ نمود.

چشم‌ها به‌ نسبت‌ اندازه‌ سربزرگ‌ و دارای زاویه‌ دیدی حدود ۱۹۰ درجه‌ میباشند. مردمک‌ها قدرت‌ اتساع زیادی‌ دارند و بدین‌ علت‌ حساسیت‌ بینائی حیوان‌ به‌ نور را در مقایسه‌ با انسان‌ ۸ برابر افزایش‌ میدهند. پلک‌ سوم‌ در این‌ حیوانات‌ رشد قابل‌ملاحظه‌ای‌ دارد که‌ در هنگام‌ خواب‌ از گوشه‌ داخلی چشم‌ حرکت‌ نموده‌ و سطح‌ قرنیه‌ را می‌پوشاند.

دندان‌های خرگوش

دندان‌های خرگوش‌ رشد دائمی دارند، به‌عنوان‌مثال‌ دندانهای پیشین‌ در طول‌ سال‌ بیش‌ از ۱۰-۱۲ سانتیمتر رشدمینماید بنابراین‌ بیماری‌های‌ دندانی نظیر رشد بیش‌ازحد دندان‌ها و یا وجود دندان‌های نابجا و بدشکل‌ از موارد متداول در خرگوش‌ها میباشند. خرگوش‌ به‌طور طبیعی و غریزی رفتاری تحت‌ عنوان‌ مدفوع‌ خواری دارد. این‌ حیوانات‌ دو نوع‌ مدفوع‌ تولیدمیکنند که‌ یک‌ نوع‌ آن‌ به شکل‌ دانه‌ای و نوع‌ دیگر به حالت‌ خمیری است‌.

نوع‌ دوم‌ غنی از ترکیبات‌ پروتئینی و ویتامینی است‌ و حیوان‌ فقط این‌ نوع‌ مدفوع‌ را مورد تغذیه‌ قرار میدهد. این‌ عمل‌ معمولاً صبح‌ زود انجام‌ می‌شود و حیوان مدفوع‌ را مستقیماً از مخرج‌ خود می‌گیرد و بدین‌ ترتیب‌ بخشی از نیاز بدن‌ به‌ پروتئین‌ و ترکیبات‌ ویتامینی را تامین نمی‌نماید.

ادرار خرگوش

ادرار خرگوش‌ به‌واسطه‌ مصرف‌ جیره‌ غذائی گیاهی دارای PH قلیائی حدود ۸/۲ است‌ و رنگ‌ آن‌ از زرد روشن‌ تا نارنجی‌ پررنگ‌ یا قهوه‌ای متمایل‌ به‌ قرمز متغیر است‌ که‌ میزان‌ رنگ‌بر اساس‌ دهیدراتاسیون‌ و قلیائی بودن‌ ادرار تغییرمیکند. همچنین‌ به خاطر وجود نمک‌های‌ کربنات‌ کلسیم‌ و فسفات‌ آمونیم‌ و منیزیم‌ ادرار کدر است‌. رسوب‌ این‌ ترکیبات بر سطح‌ میله‌های قفس‌، تمیز کردن‌ لانه‌ را با اشکال‌ روبرو میسازد. درجه‌ حرارت‌ طبیعی بدن‌ بین‌ ۳۷ تا ۳۹/۴ درجه‌ سانتی‌گراد و به‌طور متوسط ۳۸/۳ درجه‌ سانتی‌گراد است. متوسط طول‌ عمر این‌ حیوان‌ حدود ۵ تا ۶ سال‌ و حداکثر طول‌ عمر قابل‌انتظار ۱۵ سال‌ است‌.

نقش آراستن در نگهداری خرگوش

باید ناخن‌های آن‌ها را به‌طور منظم کوتاه نمود. خرگوش‌ها دارای چهار نوع پوشش متفاوت می‌باشند: معمولی، رِکس، ساتَن و پشمی که نوع رِکس مو کوتاه و نوع پشمی آن مو بلند و در خرگوش‌های آنقوره دیده می‌شود. معمولاً صاحبان آن‌ها ترجیح می‌دهند تا موهای آنقوره‌ها را کوتاه نگه‌دارند؛ اما ازآنجاکه این پوشش آن‌ها را در مقابل سرما و گرما محافظت می‌کند نباید از ۲٫۵ س.م کوتاه‌تر شود. خرگوش‌ها مانند گربه خود را تمیز می‌کنند و برس کشیدن یک‌بار در هفته مناسب است. تقریباً هر سه ماه ریزش مو دارند و در این ایام به آراستن بیشتری نیازمندند.

شستن خرگوش باعث مضطرب ساختن حیوان می‌شود بنابراین باید تا جایی که ممکن است از شستن آن خودداری نمود. می‌توان برای تغذیه خرگوش از میوه، علف تازه، سبزی‌ها، یونجه و یا غذای مخصوص جوندگان استفاده کرد. آب را باید در ظروف مخصوص آبخوری جوندگان قرارداد. معمولاً خرگوش‌ها فضله خود را می‌خورند که این امر در آن‌ها طبیعی است، چراکه بخش زیادی از گیاهان در معده او هضم نشده و دوباره در فضله ظاهر می‌شود و خرگوش با خوردن مدفوع سعی در هضم دوباره آن مواد دارد.

ویتامین

خرگوش‌ها قادر به جذب ویتامین از طریق میوه‌ها نیستند و ویتامین‌ها را با خوردن فضولاتشان جذب می‌کنند.
میزان‌ مصرف‌ غذا در خرگوش‌ها به‌طور متوسط روزانه‌ حدود ۵ گرم‌ به‌ ازاء ۱۰۰ گرم‌ وزن‌ بدن‌ است‌. بهترین‌ ماده غذائی‌ برای خرگوش‌ها، جیره‌های غذائی تجاری است‌ که‌ ترکیبات‌ آن‌ بر اساس‌ نیاز حیوان‌ تنظیم‌شده‌ است‌. این جیره‌ها معمولاً حاوی ۱۷% – ۱۴% پروتئین‌، ۲۲% – ۱۲% فیبر خام‌ و ۲۵۰۰ – ۲۱۰۰ کیلوکالری‌ انرژی هستند.

در کنار این‌ مواد میتوان‌ از سبزیجات‌ مختلف‌ نیز استفاده‌ نمود و باید توجه‌ کرد که‌ سبزیجات‌ فاسد و کپک‌زده ‌نباشند. این‌ حیوان‌ ازنظر فیزیولوژیک‌ شبه‌ نشخوارکننده‌ (Pseudoruminant) بشمار می‌رود و چون‌ میکروفلور دستگاه گوارش‌ آن‌ نسبت‌ به‌ تغییرات‌ اسمولاریته‌ و PH بسیار حساس‌ است‌ بنابراین‌ تغییر نوع‌ مواد غذائی باید به‌ آهستگی وطی مدت‌ ۵ – ۴ روز انجام‌ گیرد و هرگونه‌ تغییر ناگهانی در محتویات‌ جیره‌ غذائی، بخصوص‌ استفاده‌ از جیره‌های غنیاز کربوهیدرات‌ میتواند با ایجاد اختلالات‌ شدید گوارشی سبب‌ مرگ‌ حیوان‌ گردد.

توجه به فعالیت بدنی در نگهداری خرگوش

یکی از مهم‌ترین نکات نگهداری خرگوش توجه به فعالیت بدنی این حیوان است. خرگوش ها به فعالیت بدنی روزانه و بازی کردن بیرون از قفس نیاز دارند. این عمل به تناسب اندام و سلامت ماندن حیوان کمک می‌کند. به خاطر داشته باشید که خرگوش‌ها وسایل را می‌جوند و به آسانی از سوی سایر حیوانات آسیب می‌پذیرند بنابراین قبل از آزاد نمودن آن‌ها از قفس از امنیت مکان اطمینان حاصل نمائید. می توان از اسباب بازی‌هایی نظیر رول توالت یا جعبه‌های چوبی برای پریدن حیوان بهره برد. طول عمر از ۵- ۱۵ سال. بسته به نوع نژاد متغیر است. معمولاً خرگوش‌های متوسط و بزرگ طول عمر بیشتر دارند.

تعیین جنسیت خرگوش‌ها

تعیین‌ جنسیت‌ در خرگوش‌های‌ نابالغ‌ بسیار مشکل‌ بوده‌ و به‌ تجربه‌ نیاز دارد. بنابراین‌ در این‌ مورد از دامپزشک کمک بگیرید. خرگوش‌ها در حدود سن‌ ۲۴ – ۱۶ هفتگی‌ به‌ بلوغ‌ می‌رسند. نژادهای‌ کوچکتر زودتر ازنژادهای‌ بزرگتر و ماده‌هازودتر از نرها بالغ‌ می‌شوند. خرگوش‌ ماده‌ سیکل‌ اوستروس‌ منظمی‌ ندارد ولی‌ مرحله‌ پذیرش‌ جنسی‌ طولانی‌ و حدود۷-۱۰ روز است‌ . در صورتیکه‌ جفتگیری‌ انجام‌ نگیرد ظرف‌ ۱-۲ روز حالت‌ پذیرش‌ از بین‌ رفته‌ و پس‌ از آن‌ حیوان‌مجددا ً وارد مرحله‌ پذیرش‌ جنسی‌ می‌گردد.

خرگوش‌ ماده‌ای‌ که‌ وارد این‌ مرحله‌ شده‌ است‌ به‌ سایر خرگوش‌های‌ ماده‌ داخل‌ قفس‌ اجازه‌ می‌دهد که‌ بر پشت‌ وی‌ بجهند که‌ این‌ نشانه‌ در جهت‌ تشخیص‌ حیوان‌ آماده‌ جفت‌گیری‌ حائز اهمیت‌ است‌. رشد پستان‌ها سریع‌ بوده‌ و طی‌ هفته‌ آخر آبستنی‌ صورت‌ می‌گیرد.طی‌ روزهای‌ آخر حیوان‌ ماده‌ شروع‌ به‌ ساخت‌ لانه‌ می‌نماید و برای‌ این‌ منظور اقدام‌ به‌ کندن‌ موهای‌ ناحیه‌ شکم‌می‌کند. تعداد بچه‌ها بین‌ ۴-۱۲ و بطور متوسط ۷ عدد است‌. بچه‌ها معمولا صبح‌ زود و طی‌ حدود یک ساعت‌ و یا کمتر متولد می‌شوند. طول‌ مدت‌ شیردهی‌ حدود ۴-۶ هفته‌ است. مادر در طول‌ روز فقط یکبار و معمولا صبحها به‌بچه‌ها شیر می‌دهد و بقیه‌ ساعات‌ روز لانه‌ بچه‌ها را ترک می‌نماید که‌ این‌ مسئله‌ نباید بعنوان‌ عدم‌ پذیرش‌ بچه‌هاتوسط مادر قلمداد شود.

اطلاعات بیشتر

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد خرگوش می‌توانید به ویکی‌پدیا مراجعه کنید.

برای خرید و فروش حیوانات خانگی موردنظر خود از جمله خرگوش، می‌توانید به وبسایت واسط کالا یا اپلیکیشن واسط کالا مراجعه نمایید.

شما می‌توانید با مطالعه‌ی مطلب زیر در مورد بهترین حیوانات خانگی اطلاعاتی را کسب نمایید.