چرا اسب گاز می‌گیرد؟

همه ما می‌دانیم که حیوانات آزاد آفریده شده‌اند اما بشر بنا به ضرورت، برخی از آن‌ها را تحت فرمان خود درآورده و به دلایل مختلفی از آن‌ها بهره می‌برد. اسب یکی از این حیوانات است که به جای زندگی در مراتع سرسبز به زندگی در اصطبل‌ها محدود شده و بشر با سوء مدیریت‌های خود عادات و رفتارهای ناپسندی همچون اختلالات عصبی، رفتارهای کلیشه‌ای، اختلالات روانی و غیره را در او ایجاد کرده است. ما در این نوشتار قصد داریم دلایل گاز گرفتن اسب و اینکه چرا اسب گاز می‌گیرد که از رفتارها و عادت‌های ناپسند او محسوب می‌شود را شرح نماییم و راهکارهای مبارزه با این رفتار ناپسند را ارائه دهیم. اگر خواهان کسب اطلاعات در این زمینه هستید ما را تا انتهای این نوشتار همراهی نمایید.

دلایل گاز گرفتن اسب

اسب به دلایل مختلفی اجسام، بدن خود و بدن انسان‌ها را گاز می‌گیرد در زیر چند پاسخ برای سوال چرا اسب گاز می‌گیرد را بیان می‌کنیم:

گاز گرفتن اسب به علت بیکاری

اولین پاسخ برای این سوال که چرا اسب گاز می‌گیرد بیکاری آن است. یکی از دلایلی که باعث می‌شود اسب گاز بگیرد، بیکاری بیش از حدِ او است. زمانی که اسب به مدت طولانی در اصطبل می‌ماند و تمرین کافی هم ندارد، از ماندن در باکس خسته می‌شود و شروع به گاز گرفتن اجسام داخل باکس می‌کند. در این مواقع اسب جسم جامدی همچون درب اصطبل، دستگاه تغذیه و یا لبه آخور را با دندان‌های جلویی خود می‌گیرد، گردن خود را کمانی و زبانش را دپرس می‌کند، خنجره خود را به سمت بالا و عقب می‌کشد و در نهایت هوا را می‌بلعد و صدای خرخر مانندی را ایجاد می‌نماید.

دل دردهای متناوب، التهاب روده بزرگ، آسیب رسیدن به دندانهای پیش و تجمع گاز در روده ( نفخ) از جمله عوارض ناشی از انجام این عمل هستند. در مواقع حادتر و زمانی که انجام این رفتار توسط اسب شدیدتر می‌شود، اسب دچار استرس شده، آرامش خود را از دست می‌دهد و سلامتی‌اش به خطر می‌افتد. گاز گرفتن اسب بر اثر بیکاری در هر اسبی با هر سنی دیده می‌شود اما چون اسب‌های مسن‌تر اوقات بیکاری زیادی دارند بیشتر دچار این حالت می‌شوند. لازم به ذکر است که این رفتار در اسب، یک رفتار غریزی نیست بلکه اکتسابی است و اسب به مرور زمان به آن دچار می‌شود.

چرا اسب بعد از جفت‌گیری گاز می‌گیرد

یکی از پاسخ‌های دیگر این سوال که چرا اسب گاز می‌گیرد جفت گیری است. بعد از جفت گیری، اسب شروع به گاز گرفتن کتف، شانه‌ها و پاهای خود می‌کند و صدمات زیادی را به خود وارد می‌نماید. برخی‌ها معتقد هستند که بوی مادیان سبب به وجود آمدن چنین حالتی در اسب می‌شود.

گاز گرفتن اسب به علت شیطنت

پاسخ بعدی به سوال چرا اسب گاز می‌گیرد شیطنت اوست. در برخی مواقع و به خصوص هنگام تیمار کردن، اسب از روی شیطنت شروع به گاز گرفتن می‌کند. این حالت بیشتر در سیلمی‌ها دیده می‌شود اما در مادیان و اخته‌ها نیز دیده شده است. البته عصبی کردن اسب که نوعی اعتراض از طرف وی تلقی می‌شود، نیز عامل مهمی در تحریک و در نتیجه گاز گرفتن اوست که سوارکاری را تقریباً برای هر سوارکاری غیر ممکن می‌کند. از جمله عواملی که باعث می‌شود اسب عصبی شود به شرح زیر می‌باشد:

قرارگیری در جای ناخوشایند

زمانی که اسب در جای ناخوشایند قرار بگیرد ممکن است عصبی شود. بنابراین باید مکان قرارگیری اسب را به دقت بررسی کرد.

ملاقات با اسب جدید

هنگامی که اسب شخص تازه وارد، اسب جدید را ملاقات می‌کند ممکن است اسب دچار حالت عصبی شود.

بیکاری

بیکاری زیاد نیز اسب را عصبی می‌کند. چرا که تمام انرژی‌هایش ذخیره شده و او به دنبال راهی برای تخلیه آن‌هاست. بنابراین بازیگوشی و شیطنت می‌کند و در این بین آرامش خود را از دست می‌دهد.

راهکاری برای دور کردن عادت گاز گرفتن اسب

تا به اینجا پاسخ‌هایی برای سوال چرا اسب گاز می‌گیرد را بیان کردیم. هر چند که اسب به دلایلی که پیشتر بیان کردیم، شروع به گاز گرفتن می‌کند، اما شما با به کاربردن یک سری مجازات‌های ساده و حمله‌های پیشگیرانه می‌توانید این عادت بد را از او دور کنید. از جمله این مجازات‌های ساده و حمله‌های پیشگیرانه به شرح زیر می‌باشند:

معرفی خود به عنوان رهبر

از آنجایی که اسب‌ها موجوداتی اجتماعی می‌باشند در میان خود یک اسب رهبر دارند که از او پیروی می‌کنند و در نتیجه او را گاز نمی‌گیرند و یا به او حمله‌ور نمی‌شوند. بنابراین چنانچه شما بتوانید خود را به عنوان رهبر به اسبتان معرفی کنید تا میزان زیادی از گاز گرفتن او در امان خواهید بود. اما چطور باید خود را به عنوان رهبر به اسبتان معرفی کنید؟! برای این کار کافی است کارهای زیر را انجام دهید:

قرار دادن سر اسب در مرکز محور حرکت خود

سعی کنید هنگام کار کردن در اطراف اسب، کارهای خود را طوری انجام دهید که سر اسب همیشه در قسمت جلو و درست در مرکز محور حرکت شما باشد. چنانچه اسب با تلاش‌های مکرر خود خواست به شما نزدیک و یا از شما دور شود، باید با اشاره و حرکت دست خود و نیز طنابی که در دست دارید به پیشانی و یا گردن اسب فشار وارد کنید و آن را به فاصله‌ای که مد نظرتان است هدایت کنید.

حفظ فاصله خود با اسب

می‌توانید برای معرفی خود به اسبتان از این روش نیز استفاده کنید: ابتدا رو به روی او بایستید و سر تا پای او را با دقت نگاه کنید تا مطمئن شوید در فاصله مد نظر شما ایستاده است. در صورتی که به شما نزدیک بود او را به عقب برانید و در صورتی که از شما دور بود او را به جلو هدایت کنید تا در فاصله‌ای قرار بگیرد که می‌خواهید. زمانی هم که سوار بر او هستید اجازه ندهید تا به میل خود جهت حرکت را عوض نماید. در صورتی که جهت حرکت را عوض کرد او را متوقف کنید و جهت را برای او تعیین نمایید. او با انجام این کارها شما را به عنوان رهبر خود تلقی خواهد کرد و شما را گاز نخواهد گرفت.

قرار دادن دهنه در دهان اسب

راهی دیگری نیز برای معرفی خودتان به اسب وجود دارد و آن این است که دهنه را در دهان اسب بگذارید و طناب آن را با دستان خود بگیرید و درست رو به روی اسب بایستید و به چشمان او نگاه کنید. سپس فاصله مناسب را رعایت کنید و اجازه ندهید اسب به جای دیگری غیر از شما نگاه نماید. زمانی که حواس اسب پرت شد و به جای دیگری نگاه کرد با کمک دسته‌ی جلوی دهنه، به دهان اسب ضربه‌ای وارد کنید و همزمان صدایی همچون صدای ” اَو” از خود درآورید. با این کار اسب دوباره حواسش را به سمت شما جلب می‌نماید و مطیع و رام شما می‌شود.

نکته مهم: چنانچه اسب شما جوان و کره باشد و یا این که از گذشته رفتار ناپسند گاز گرفتن را داشته است، لازم است دستورات فوق را چندین مرتبه و با صبر و حوصله بسیار انجام دهید تا به نتیجه مطلوب برسید.

توجه به زبان بدن اسب

زمانی که اسب تصمیم دارد حمله کند و یا گاز بگیرد، گوش‌های خود را به سمت عقب می‌خواباند. در برخی مواقع و در هنگام عصبانیت و ناراحتی نیز ممکن است علاوه بر خواباندن گوش‌ها به سمت عقب، گردن خود را خم نماید، سر خود را پایین بیاندازد و یا این که دست و پاهای خود را به زمین بکوبد. در این صورت شما برای رام کردن او و یا نجات خود با دو گزینه مواجه هستید: اول این که او را سرزنش کنید و دوم این که از او فاصله بگیرید تا از گاز گرفتن اسب در امان باشید.

جلوگیری از تیمار کردن اسب

شما هر از چند گاهی اسب خود را تیمار می‌کنید و به بدن او برس می‌کشید. او نیز متقابلاً دوست دارد شما را با دهان و زبان خود تیمار کند، اما شما باید جلوی تیمار کردن او را بگیرید. برای این کار کافی است اقدامات زیر را انجام دهید:

• اگر اسب سرش را به طرف شما چرخاند، از تیمار کردن او صرف نظر کنید تا او متوجه شود که نیازی نیست که او نیز شما را تیمار نماید.
• اگر اسب حالت تهاجمی به خود گرفت و اصرار کرد شما را تیمار نماید، سر او را بگیرید و او را به عقب هُل دهید و تا زمانی که اسب آرام نشد تیمار کردن او را قطع نمایید.

تغییر در نحوه غذا دادن برای جلوگیری از گاز گرفتن اسب

چنانچه با دست به اسب غذا می‌دهید، این عمل را قطع کرده و به شکل دیگری به اسب غذا دهید. به خاطر محل قرارگیری چشمهای اسب، آن‌ها قادر به دیدن جلوی دهان خود نیستند. لذا ممکن است هنگام غذا خوردن برای شناسایی چیزی که جلوی دهانشان قرار گرفته است، از دندان‌های خود استفاده کرده و چنانچه شما با دست غذا می‌دهید دستان شما را گاز بگیرند. از طرفی زمانی که شما با دست به اسب غذا می‌دهید، چون دست شما نزدیک دهان اسب قرار گرفته، باعث می‌شود که او با شما احساس راحتی نماید و در نتیجه وسوسه شود و بدون ترس دستان شما گاز بگیرد. درضمن ممکن است غذایی که به او می‌دهید باب میلش نباشد و در نتیجه در یک حالت تهاجمی دست شما را گاز بگیرد.

نکته مهم: در صورتی که دوستان شما با اسبتان ارتباط برقرار کرده و با دست به او غذا می‌دهند، آن‌ها را از انجام این کار منع کنید. چرا که در غیر این صورت اسب شما عادت کرده و از این طریق با دیگران ارتباط برقرار می‌کند تا چیزی به او دهند و زمانی که فرد جدید برای او چیزی نداشته باشد ممکن است او را گاز بگیرد.

توجه به غذای اسب در اصطبل

بهتر است همیشه مقداری یونجه در اصطبل بگذارید تا:

• زمانی که اسب دندان درمی‌آورد آن را به دندان بکشد.
• اسب هر لحظه چیزی برای جویدن داشته باشد تا مجبور نشود آهن، چوب و یا سایر چیزهایی که در اصطبل وجود دارند را بجود. همچنین با این کار حس جویدن او ارضاء می‌شود و دیگر شما به گاز گرفتن اسب دچار نمی‌شوید.

بررسی نشانه‌هایی از درد برای جلوگیری از گاز گرفتن اسب

گاهی اوقات اسب‌ها به این دلیل شما را گاز می‌گیرند که نشان دهند ناراحتی‌ای دارند. بنابراین بهتر است شما قبل از هر گونه اقدامی اسب خود را بررسی کنید تا ببینید آیا نشانه‌ای از زخم و یا درد دارد یا خیر. در برخی مواقع نیز ممکن است تجهیزات اسب به درستی در جای خود قرار نگرفته باشند و او را ناراحت کرده و در نتیجه به گاز گرفتن تحریک نمایند.

بنابراین تجهیزات اسب را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید به درستی در جای خود قرار گرفته‌اند یا نه. چنانچه زین، نعل و یا دهنه اسب بیش از اندازه تنگ و یا بیش از اندازه سست باشند برای او ناراحتی ایجاد خواهند کرد. همچنین اگر چیزی داخل سم اسب فرو رفته باشد و یا چشم او دچار آسیب شده باشد ( این مورد با واکنش‌های تند اسب، سرگردانی و ترس او همراه است) او دچار بی‌قراری خواهد شد.

نکته مهم: بهترین کار برای رفع مشکلات چشمی اسب مراجعه به دامپزشک و کمک گرفتن از اوست.

ضربه زدن به پوزه‌ی اسب

زمانی که اسب به شما حمله‌ور شد و خواست شما را گاز بگیرد، کف دست خود را باز کنید و ضربه‌ای سریع اما آرام و خفیف به پوزه‌ی اسب وارد نمایید. چنانچه می‌خواهید ضربه‌ی وارده اثر بخش باشد، همزمان با وارد کردن ضربه با لحنی تند از کلماتی مانند نه و نکن استفاده کنید. با این کار هم اثربخشی کار شما بیشتر خواهد شد و هم این که اسب به کار بد خود پی خواهد برد.

نکته مهم: در سرزنش کردن اسب خود حد تعادل را رعایت کنید. چنانچه اسب خود را بیش از حد سرزنش کنید، اسب شما بیش از حد ضعیف شده و اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد.

پاداش دادن به اسب

زمانی که شما به اسب خود در قبال کارهای خوبش پاداش دهید و او را به انجام آن‌ها تشویق نمایید، او نیز به انجام کارهای درست تشویق خواهد شد و عادت‌های بد خود را ترک خواهد کرد. جایزه‌هایی که اسب شما را بسیار خوشحال می‌کنند عبارتند از: نوازش کردن شانه، سر و گردن همراه با ضربه‌های آهسته، دادن قند و هویج، ماساژ لثه و غیره.

نشان دادن واکنش سریع و بدون فاصله

زمانی که اسب شما مرتکب کار نادرستی شد، مثلاً گاز گرفت، برای اثربخشی بیشتر باید بلافاصله او را تنبیه کنید تا به کار نادرست خود پی ببرد. اگر بعد از این که اسب به حالت عادی خود برگشت او را تنبیه و یا سرزنش کنید، تنبیه‌تان اثربخش نخواهد بود. چرا که در این صورت اسب نمی‌داند به خاطر کدام کارش تنبیه می‌شود. بنابراین هنگام تنبیه اسب باید واکنش سریع نشان داد تا او بداند به خاطر کدام کارش تنبیه می‌شود. برای مثال چنانچه از روی زبان بدن اسبتان متوجه شدید تصمیم دارد شما را گاز بگیرد سریع او را تنبیه کنید تا از گاز گرفتن صرف نظر کند.

نکات پایانی در مورد ترک عادت گاز گرفتن در اسب

برای ترک عادت گاز گرفتن در اسب‌ها باید به این نکات نیز توجه نمایید:

• عادت گاز گرفتن در اسب‌ها را باید از زمان کودکی آن‌ها یعنی زمانی که در سنین پایین هستند ترک داد. برای ترک این عادت می‌توانید دهنه‌ی اسب را بکشید و یا به دهنه و پوزه ضربه بزنید. با این کار اسب شما به خاطر کار زشتش تنبیه می‌شود.

نکته مهم: چنانچه عادت بد گاز گرفتن در اسبها ترک نشود، دیگر نمی‌توان آن‌ها را جهت حمل و نقل استفاده کرد.

• زمانی که اسب بدن خود را گاز گرفت، باید او را از لحاظ فیزیکی مهار کنید تا به حالت اولیه خودش برگردد.
• زمانی که اسب بدن شما را هنگام دهنه کردن و یا سواری گاز گرفت، با انگشت شست و سبابه خود پوزه‌اش را بگیرید و برای چند لحظه آن را بپیچانید و بعد از او دور شوید. البته می‌توانید از راهکار دیگری هم استفاده کنید و آن این است که شما هم اسب خود را گاز بگیرید. برای این کار بهتر است گوش او را گاز بگیرید البته نه به صورتی که پوستش شکافته شود و خون بیاید. سیلی زدن، تنبیه کردن با صدای بلند و غریدن نیز راهکارهای دیگری برای تنبیه کردن اسب هنگام گاز گرفتن می‌باشند. فقط هنگام تنبیه کردن هرگز به اسب آسیب نزنید و او را به خشم نیاورید.

برخی از نکات مهم دیگر

• زمانی که اسب آخور و یا اجسام مادی موجود در اصطبل را با دندان‌های خود محکم گاز می‌گیرد، بهترین راهکار برای ترک این عادت، پوشش دادن سطح اجسام مادی اصطبل با ماده‌ای بد بو اما بی‌ضرر است. البته چون اسب بر اثر بیکاری این کار را انجام می‌دهد در برخی مواقع بهتر است برای ترک این عادت در او، کسالت او را از طریق تمرین کافی کاهش دهید. نصب نرده‌های v شکل که مانع از حرکت اسب در اصطبل می‌شود، راهکار دیگری برای جلوگیری از گاز گرفتن اجسام داخل اصطبل است.
• زمانی که اسب بعد از جفت گیری شروع به گاز گرفتن کرد، بهتر است برای جلوگیری از این کار، نریان را شست و شو دهید تا از طریق بتوانید عاملی که باعث تحریک آن‌ها می‌شود یعنی بوی مادیان را کاهش دهید.

نکته مهم: هر چند که با کمک تمامی مواردی که در بالا ذکر شد، می‌توانید عادت گاز گرفتن اسب را در او ترک دهید، اما از آنجایی که پیشگیری بهتر از درمان است ابتدا بهتر است نکات زیر را رعایت کنید و در صورتی که اسب شما گاز گرفت از راهکارهای بالا استفاده کنید:

• اسب خود را از مکان‌ها و شرایطی که باعث می‌شود او این رفتار را از خود بروز دهد دور کنید.
• اسب خود را تشویق کنید تا با اسب‌های دیگر روابط اجتماعی خوبی برقرار کند.
• اسب خود را مرتب تمرین و ورزش دهید تا از این طریق از انباشته شدن انرژی او و سر رفتن حوصله‌اش بکاهید.

اطلاعات بیشتر

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد اسب می‌توانید به ویکی‌پدیا مراجعه کنید.

همچنین اگر قصد خرید و فروش اسب را دارید وبسایت واسط کالا یا اپلیکیشن واسط کالا محلی امن و راحت برای انجام اینکار است.

پیشنهاد می‌کنیم مطالعه‌ی مطالب زیر را از دست ندهید:

مقایسه اسب عرب و کرد

مراقبت از اسب عرب

اسب نژاد آپالوسا

مراقبت از اسب مینیاتوری

نژاد اسب + عکس

محبوب‌ترین نژادهای اسب در دنیا

تغذیه اسب

تشخیص سن اسب