مقایسه اسب عرب و کرد
اسب حیوانی است که طی قرن‌ها نقش مهمی در تاریخ ایران ایفا کرده است، اما گسترش مکانیزاسیون نیاز به اسب را کاهش داده و متعاقباً، تعداد آن‌ها کاهش یافته است. نژادهای اسب عرب، کاسپین، ترکمن، دارشوری و کردی مدت‌هاست مشهورترین نژادهای اسب در ایران هستند. از آنجا که برخی از این نژادها در معرض خطر قرار دارند، دانستن وضعیت تنوع ژنتیکی آن‌ها بسیار مهم است. در این مقاله سعی داریم در مورد مقایسه اسب نژاد عرب و اسب نژاد کرد بپردازیم، اما قبل از آن کمی در مورد ژنتیک اسب توضیحاتی را ارائه می‌‍دهیم. با ما همراه باشید.
جهت اطلاع در مورد محبوب‌ترین نژاد اسب‌ها پیشنهاد می‌کنیم خواندن مطالب زیر را از دست ندهید:
وضعیت تنوع ژنتیکی اسب‌ها
بر اساس مطالعه DNA میتوکندری (mtDNA)، منشأ باستانی نژادهای ایرانی عرب و ترکمن پیشنهاد شده است. فقط اسب عرب در سراسر جهان به‌طور گسترده‌ای یافت می‌شود، جمعیتی تقریباً در 60 کشور جهان که در سرشماری جهانی تخمین زده می‌شود بیش از 1 میلیون اسب (سازمان جهانی اسب عرب) باشد.
شواهد اولیه نشان می‌دهد که اسب نژاد عرب ممکن است از 3000 سال پیش با جمعیت‌های کوچک پراکنده در بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله مصر، عربستان سعودی، سوریه و ایران یک نژاد شناخته‌شده بوده باشد. این جمعیت‌های جداشده اصلاح نژاد منجر به ایجاد گونه‌های ماتریلین-ایال شده است؛ ویژگی‌های مختلف فنوتیپی با این گونه‌ها از جمله قد، شکل سر و رنگ همراه بوده است، اما شواهد کمی در مورد وجود ژنتیکی اساسی برای آن‌ها وجود دارد. در حقیقت، مطالعات مبتنی بر DNA میتوکندری و تجزیه‌وتحلیل پلی مورفیسم تک نوکلئوتیدی نتوانستند همخوانی بین عناصر گونه‌های سنتی و نشانگرهای مولکولی در چندین اسب عرب را نشان دهند.
فراوانی اسب عرب در ایران
بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در منابع معتبر، حدود 1300 اسب عربی پرورش‌یافته خالص در ایران وجود دارد، این اسب‌های عرب چند نسل است که با دیگر جمعیت عرب‌ها در ارتباط نیستند. انواع نژادهای تلفیقی فارسی عربی شامل 9 گونه ماتریلین است: خرسانی، کوهیلان، همدانی، ساگلاوی، اوبیان، منگی، شوایمان، ناسمانی و ذلفان؛ در سال‌های اخیر، ایران واردات اسب‌های عربی از دیگر مناطق جهان را آغاز کرده است و به‌تبع آن، جمعیت خالص بومی پارسی عرب در معرض خطر پرورش متقاطع با انواع وارداتی است.
وضعیت همبستگی گونه‌های بومی مشخص نیست. یک برنامه حفاظت مبتنی بر اصول ژنتیک جمعیتی که بر روی یک جمعیت بسته اعمال می‌شود، می‌تواند با استفاده از اطلاعات مربوط به تنوع ژنتیکی در داخل و یا در گونه‌های مختلف اسب‌های عربی تدوین شود تا بتواند در آینده تصمیم‌گیری کند. مطالعات مختلفی در نژادهای مختلف اسب‌های بومی ایرانی انجام‌شده است که به تنوع ساختار ژنتیکی جمعیت بر اساس نشانگرهای میکرو ماهواره‌ای یا mtDNA پرداخته است. تمامی مطالعات تنوع ژنتیکی بالایی را در اسب‌های بومی ایرانی گزارش داده‌اند.
پیش از اینکه به مقایسه اسب عرب و کرد بپردازیم، ابتدا خصوصیات هر نژاد را به طور جداگانه معرفی می‌کنیم.
اسب نژاد عرب
اسب عرب نژادی از انواع اسب است که از شبه‌جزیره عربستان نشات گرفته است. اسب عرب با داشتن یک‌شکل مشخص از سر و شکل بدن، یکی از قابل تشخیص ترین نژادهای اسب در جهان است. همچنین یکی از قدیمی‌ترین نژادها با شواهد باستان‌شناسی اسب در خاورمیانه است که شباهت زیادی به اعراب مدرن دارد و قدمت آن‌ها به 4500 سال می‌رسد. در طول تاریخ، اسب‌های عرب با جنگ و تجارت در سراسر جهان گسترش‌یافته‌اند و از این طریق با افزودن سرعت، پالایش، استقامت و استخوان‌بندی مستحکم برای بهبود نژادهای دیگر استفاده می‌شوند. امروزه، تقریباً در هر نژاد مدرن اسب، خطی از خون اسب عربی یافت می‌شود.
اسب‌های نژاد عرب در یک آب‌وهوای بیابانی شکل‌گرفته و مورد استقبال عشایر بادیه‌نشین قرار گرفتند و اغلب برای داشتن سرپناه و محافظت از سرقت، به داخل چادرهای خانوادگی آورده می‌شدند. این پرورش انتخابی، صفاتی ازجمله توانایی برقراری ارتباط برای همکاری با انسان‌ها را در مورد نژاد اسب عرب ایجاد کرده که در نهایت نژاد اسبی خوش‌خلق، با توانایی یادگیری سریع و خشنود حاصل‌شده است. در زمان‌های گذشته اسب‌های نژاد عرب همچنین برای حمله و جنگ مورداستفاده قرار می‌گرفتند، آن‌ها روحیه و هوشیاری بالایی را در این زمینه از خود نشان می‌دادند.
یکی از محبوب‌ترین نژادهای اسب جهان
اسب عرب یک نژاد همه‌کاره است؛ این نژادها در رشته سوارکاری استقامتی تسلط دارند و امروز در بسیاری از زمینه‌های دیگر ورزش سوارکاری به رقابت می‌پردازند. آن‌ها یکی از ده مورد از محبوب‌ترین نژاد اسب در جهان هستند. آن‌ها اکنون در سراسر جهان یافت می‌شوند، از جمله ایالات‌متحده و کانادا، انگلستان، استرالیا، قاره اروپا، آمریکای جنوبی (خصوصاً برزیل) و سرزمین مبدأ آن‌ها، خاورمیانه.
اسب‌های عربی به 5 تیره که به آن‌ها الخمسه نیز می‌گویند تقسیم می‌شوند، این تیره‌ها عبارت‌اند از: کهیلان، صگلاوی، عبیان، حمدانی و حدبان.
ویژگی‌های ظاهری نژاد اسب عرب
اسب‌های عربی دارای سرهای گوناگون، گوه‌ای شکل، پیشانی پهن، چشم‌های بزرگ و پوزه‌های کوچک هستند. بسیاری از اسب‌های عرب همچنین دارای یک برآمدگی پیشانی جزئی بین چشمان خود هستند و یکی دیگر از خصوصیات این نژاد، داشتن گردن قوسی شکل است.
اسب‌های عرب خوب پرورش‌یافته دارای یک لگن عمیق، زاویه‌دار و دارای شانه خمیده هستند. در میان نژاد اسب‌های عرب نیز تفاوت‌هایی وجود دارد؛ برخی از آن‌ها دارای حفره‌های عضلانی گسترده‌تر و باقدرت بیشتری هستند که برای وقوع فعالیت‌های شدید در اثر رخ دادن حریق مناسب هستند، درحالی‌که برخی دیگر ماهیچه‌های طولانی‌تر و لاغرتری دارند که برای کارهای طولانی مانند سوارکاری استقامتی یا اسب‌سواری مناسب‌تر است. اسب‌های عرب بیشتر بدن کم‌حجمی دارند. برتری این نژاد در رقابت سوارکاری استقامتی نشان می‌دهد که اسب‌های عرب خوب پرورش‌یافته اسب‌های قوی و باقدرت و استقامت عالی هستند.
برای اطلاعات کافی در مورد نحوه‌ی مراقبت از اسب عرب پیشنهاد می‌کنیم خواندن مطلب زیر را از دست ندهید:
آنالیز اسکلتی و اندازه اسب عرب
برخی از اسب‌های نژاد عرب، اگرچه همه آن‌ها این‌طور نیستند، به‌جای 6 مهره معمول، 5 مهره کمری و 17 جفت دنده دارند. یک اسب عربی باکیفیت همچنین دارای توده نسبتاً افقی و يك لگن زاویه‌دار و همچنين طول و عمق كروپ خوب تا باسن (كه با طول لگن تعيين می‌شود) است که امكان چابكی و ضربه را فراهم می‌کند.
استاندارد نژاد اعلام‌شده توسط فدراسیون سوارکاری ایالات‌متحده آمریکا، اسب‌های عرب را با اندازه قد بین 14.1 تا 15.1 دست (57 تا 61 اینچ، 145 تا 155 سانتی‌متر) توصیف می‌کند. از نظر برخی افراد اسب‌های عرب قوی نیستند زیرا جثه نسبتاً کوچکی دارند، با این حال، برخی دیگر اسب عرب به دلیل تراکم بیشتر استخوان نسبت به سایر نژادها، ساق پاها و بازوهای کوتاه و بیشتر ویژگی‌های ظاهری از نظر قدرت جسمی با بسیاری از حیوانات قدبلند مقایسه می‌کنند؛ بنابراین، حتی یک اسب عرب کوچک‌تر نیز می‌تواند یک دستگاه سواری سنگین را حمل کند. در مورد کارهایی که وزن در آن‌ها بسیار مهم است، مانند کار در مزرعه اسب عرب وزن کمتری داشته و مناسب نیست؛ اما برای بیشتر اهداف، اسب نژاد عرب یک نژاد قوی و سخت است که قادر است هر نوع وسیله سواری را حمل کند.
خلق‌وخوی اسب عرب
قرن‌ها، اسب‌های عرب در ارتباط نزدیک با انسان‌ها در بیابان زندگی کرده‌اند. برای سرپناه و جلوگیری از سرقت، مادیان‌های جنگی ممتاز گاه در چادر صاحب خود، نزدیک کودکان و زندگی روزمره خانوادگی نگهداری می‌شدند. از آنجایی که فقط اسب‌های دارای طبیعت ذاتی خوب، قادر به تولیدمثل بودند امروزه اسب‌های عرب دارای خلق‌وخوی خوبی هستند که آن‌ها را به یکی از معدود نژادهایی تبدیل می‌کند که قوانین فدراسیون سوارکاری ایالات‌متحده آمریکا به کودکان اجازه می‌دهد از آن‌ها برای سوارکاری استفاده کنند.
از طرف دیگر، اسب‌های عرب به‌عنوان نژاد “خونگرم” طبقه‌بندی می‌شوند؛ حساسیت و هوش اسب‌های عرب نیز مانند سایر اسب‌های خونگرم بالا بوده، قدرت یادگیری آن‌ها سریع و ارتباط بیشتری با سوارکاران ایجاد می‌کنند. بااین‌حال، هوش آن‌ها همچنین به آن‌ها اجازه می‌دهد عادت‌های بد را به‌سرعت با رفتارهای خوب جایگزین کنند، همچنین آن‌ها تمرین‌های نادرست یا سوءاستفاده را تحمل نمی‌کنند. برخی منابع ادعا می‌کنند که آموزش اسب “خونگرم” دشوارتر است. گرچه اکثر اسب‌های عرب تمایل طبیعی به همکاری با انسان‌ها دارند، در صورت برخورد بد، مانند هر اسب دیگر، می‌توانند بیش‌ازحد عصبی یا مضطرب شوند، اما به ندرت دچار شرارت می‌شوند، مگر اینکه به‌طورجدی آسیب ببینند و یا مورد سوءاستفاده شدید قرار بگیرند. در انتها اینکه بعضی‌اوقات اسطوره‌های عاشقانه گفته‌شده درباره اسب‌های عربی ویژگی‌های آن‌ها را تقریباً الهی می‌دانند.
رنگ اسب عرب
انجمن اسب‌های عربی اسب‌های خالص را بارنگ‌های قهوه‌ای، خاکستری، شاه‌بلوطی، مشکی و پرنده‌ای ثبت می‌کند. در میان این موارد قهوه‌ای، خاکستری و شاه‌بلوطی رایج‌ترین هستند و رنگ مشکی کمتر رایج است. همه اسب‌های عرب، فارغ از رنگ پوشش خود، دارای پوستی سیاه هستند. پوست سیاه آن‌ها را در برابر آفتاب شدید کویر محافظت می‌کند.
اگرچه به نظر می‌رسد بسیاری از اسب‌های عرب پوشش موی “سفید” دارند، اما از نظر ژنتیکی “سفید” نیستند. این رنگ معمولاً با عمل طبیعی ژن خاکستری ایجاد می‌شود و تقریباً همه اسب‌های عرب سفیدپوست درواقع خاکستری هستند.
تعداد معدودی از اسب‌های عرب به‌عنوان “اسب سفید” ثبت‌شده‌اند که از بدو تولد دارای یک پوشش سفید، پوست صورتی و چشم‌های تیره هستند. اعتقاد بر این است که این حیوانات شکل جدیدی از نژاد سفید غالب را نشان می‌دهند (نوعی جهش در DNA). در ابتدا تصور می‌شد این اسب سابینو باشد، اما در واقع مشخص شد که آن شکل جدیدی از جهش غالب سفید است که اکنون برچسب آن W3 است. ممکن است که در گذشته نیز در نژاد اسب عرب جهش‌های سفید رخ داده باشد یا جهش‌هایی غیر از W3 وجود داشته باشد اما با آزمایش ژنتیکی تأیید نشده است.
مکانیسم ژنتیکی که الگوی سابینو را در اسب‌های عرب ایجاد می‌کند، هنوز مشخص نشده است و ممکن است بیش از یک ژن درگیر آن باشد.
حال پس از معرفی نژاد عرب برای مقایسه اسب کرد و عرب بهتر است به بررسی و ذکر برخی از ویژگی‌های اسب کرد بپردازیم.
اسب کرد
اسب کرد اسبی با استقامت بالا است و قدرت عضلانی فوق‌العاده‌ای دارد. مقاومت بالای این نژاد از انواع نژادهای اسب ایرانی باعث شده که آن را در مسافت‌های طولانی‌مدت و در مناطق کوهستانی به‌کارگیرند.
توپوگرافی استان کردستان با پستی‌ها و بلندی‌های ناهموار فراوان به‌وضوح حاکی از آن است که پیش از اختراع و ورود انواع خودرو و ماشین‌آلات برای استفاده به‌منظور حمل‌ونقل و امور کشاورزی و بارکشی از اسب کرد استفاده می‌شده است.
ویژگی‌های ظاهری اسب نژاد کرد
از نظر ظاهری اسب کرد به داشتن سم‌هایی سخت و محکم معروف است، پیشانی عریض و وجود اندکی برجستگی بر روی بینی از دیگر شاخصه‌های ظاهری شناسایی اسب‌های کرد است. گوش‌های اسب کرد در مادیان بزرگ‌تر و در حالت کلی دارای ظرافت و حالت خاص زیبایی است. گردن مستحکم، چشم‌های درشت، یال پرپشت و سینه عضلانی و عریض ازجمله زیبایی‌های ظاهری اسب کرد هستند.
از نظر رنگ نژاد اسب کرد دارای تنوع بالایی است و اسب‌های کرد را ممکن است در رنگ‌های سفید، سیاه، کرنگ و کهر مشاهده نمایید.
اسب‌های کرد خود به سه تیره متفاوت جاف، افشاری و سنجابی تقسیم می‌شوند. تیره جاف را که بیشترین جمعیت اسب‌های کرد را شامل می‌شود اغلب به رنگ سیاه‌وسفید، تیره افشاری را بیشتر در رنگ‌های کهر و قره کهر و تیره سنجابی را اغلب به رنگ کهر روشن و خرمایی خواهید یافت.
مزایای داشتن اسب کرد
در ورزش چوگان استفاده از اسب‌های کرد به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن‌ها بسیار معمول است.
از نظر اندازه اسب کرد از اسب عرب کوچک‌تر و قد آن در محدوده 145 تا 148 سانتی‌متر قرار می‌گیرد.
از نظر پراکندگی و تعداد جمعیت اسب‌های کرد بیشتر در مناطق و استان‌های غرب کشور نگهداری می‌شوند و در کل حدود 500 الی 1000 رأس جمعیت دارند.
اسب کرد نوع افشاری مشابهت بالایی به اسب‌های باستانی دارد، صورتی آرام با چشمانی خوابیده که به هنگام حرکت کاملاً بیدار و براق می‌شوند. این اسب بسیار خوش‌رفتار و دارای استقامت بالا برای انجام مسابقات سخت است. استفاده از اسب کرد افشاری به دلیل هوش بالای این حیوان در مورد سوارکاری افراد مبتدی بسیار مناسب است. هرچند که مردم در خرید اسب کرد بیشتر به دنبال اسب افشاری هستند اما صورت زیبای اسب جاف در کنار دارا بودن خصوصیات اسب اصیل کرد در این نوع، باعث شده است هنوز هم اسب کرد جاف پرطرفدارترین در میان دو نوع دیگر باشد.
برای انجام مسابقات و در کلاس‌های آموزش پرش با اسب اسب کرد بهترین گزینه است. حتی با بالا بردن موانع و سخت‌تر کردن شرایط پرش اسب‌های کرد عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان می‌دهند. در ورزش چوگان نیز اسب کرد در میان سایر نژادها پرچم‌دار میدان رقابت محسوب می‌شود. در حقیقت وجود اسب اصیل کرد کشور را بی‌نیاز از وارد کردن اسب برای ورزش چوگان ساخته است.
مقایسه اسب عرب و کرد
در نهایت پس از ذکر خصوصیات اسب عرب و کرد شاید خود توانسته باشید مقایسه اسب عرب و کرد را انجام دهید.
برای مقایسه اسب عرب و کرد بهتر است از دیدگاه کلی زیر وارد بحث شویم. در حالت کلی انواع نژاد اسب‌ها را به دو گروه ایرانی و غیر ایرانی تقسیم می‌کنند؛ هرچند که با آمیختگی این دو نژاد دسته‌ای دیگر نیز به نام دو خون‌ها به این انواع افزوده‌شده‌اند.
در قاره آسیا اسب‌ها را به دو نژاد آرین و مغول تقسیم می‌کنند. نژاد آرین خود به دودسته اسب اصیل ایرانی یا همان اسب عرب و اسب‌های قشقایی، بختیاری و دره شوری تقسیم می‌شود و نژاد مغول شامل دو دسته‌ی اسب کرد و اسب ترکمن است. پس از ذکر این تفاوت مقایسه اسب کرد و عرب را می‌توان شامل موارد زیر دانست:
نکات مهم در رابطه با مقایسه اسب عرب و کرد
- اسب عرب هم در مقایسه با اسب کرد و هم در قیاس با سایر نژادها زیباترین نژاد محسوب می‌شود.
- به دلیل دقت بالا در طی سالیان طولانی در مورد تکثیر و پرورش اسب‌های عرب، اسب‌های این نژاد خالص‌ترین نژاد در دنیا محسوب می‌شوند؛ پس مسلماً نسبت به اسب‌های کرد نیز خلوص نژادی بالاتری دارند.
- سر اسب عرب نسبت به سر اسب کرد کوچک‌تر اما زیبا و خوش‌فرم تر است.
- چشم‌های درشت و درخشان اسب عرب نسبت به چشم‌های اسب کرد کمی پایین‌تر قرارگرفته است.
- گوش‌های اسب عرب نسبت به نژاد کرد کوچک‌تر ظریف‌تر و دارای انحنا به سمت داخل است.
- موهای یال و دم اسب عرب نسبت به اسب کرد پرپشت تر، نرم‌تر و بسیار ظریف و ابریشمی است.
- در مقایسه با اسب عرب، اسب کرد استحکام و مقاومت بدنی بالاتری داشته و در میدان مبارزه قدرتمندتر عمل می‌کند.
- رنگ‌های متداول اسب کرد بیشتر سفید و مشکی و رنگ متداول اسب عربی بیشتر قهوه‌ای است.
اطلاعات بیشتر
جهت اطلاعات بیشتر در مورد اسب می‌توانید به ویکی‌پدیا مراجعه نمایید.
همچنین اگر قصد خرید و فروش اسب موردنظر خود را دارید می‌توانید به وبسایت واسط کالا یا اپلیکیشن واسطکالا مراجعه نمایید و به راحتی اینکار را انجام دهید.
در رابطه با این حیوان دوست داشتنی پیشنهاد می‌کنیم خواندن مطالب زیر را از دست ندهید:
به نظرم ابهتی که اسب کرد داره اسب عرب نداره